Lấy chồng ngoại quốc: Góc khuất những phận đời

Theo đánh giá của cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh, tội phạm mua bán người, đặc biệt là mua bán phụ nữ sang Trung Quốc trên địa bàn tỉnh có chiều hướng gia tăng đột biến. Bằng đa dạng thủ đoạn, chúng đã đẩy số phận của nhiều phụ nữ Bạc Liêu lâm vào con đường khốn cùng.

>> Bài 3: Phòng và chống mua bán người

>> Bài cuối: Những hồi chuông cảnh tỉnh

Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ là nguyên tắc cơ bản và đầu tiên của Luật Hôn nhân và Gia đình (HN-GĐ) Việt Nam năm 2014. Những ai đi trái với nguyên tắc này, đặc biệt là dùng vũ lực để uy hiếp tinh thần, buộc người phụ nữ phải lấy người đàn ông trái với ý muốn của họ đều vi phạm pháp luật về HN-GĐ. Đó là chưa kể những cuộc hôn nhân mang tính lọc lừa, người phụ nữ ví như một món hàng được mang ra mua bán, đáng bị lên án…

Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội tỉnh tuyên truyền về phòng chống mua bán người cho học sinh Trường THPT Chuyên Bạc Liêu. Ảnh: T.Đ

CON ĐƯỜNG HÔN NHÂN HỢP PHÁP

Tình yêu chân chính giữa nam và nữ xuất phát từ sự tự nguyện của cả hai phía mà không có sự cản trở hay cưỡng ép, lừa dối, cũng không vì mục đích vụ lợi hay vì những lý do khác. Đó cũng chính là cơ sở cho việc nam và nữ tiến tới hôn nhân khi họ thật sự muốn cùng nhau xây dựng cũng như thực hiện các chức năng của gia đình. Sự tự nguyện, tiến bộ còn được thể hiện khi cả hai bên vợ và chồng muốn chấm dứt hôn nhân thông qua việc ly hôn. Họ cũng hoàn toàn được quyết định các vấn đề về con chung cũng như tài sản, chứ không phải kết thúc bằng một cuộc trốn chạy theo kiểu “bỏ của chạy lấy người”.

Để quản lý tốt vấn đề kết hôn có yếu tố nước ngoài, ngày 13/5/2016, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 690/QĐ-UBND công bố thủ tục hành chính lĩnh vực hộ tịch và giao thẩm quyền về cho cấp huyện trên địa bàn tỉnh. Theo đó, yêu cầu, điều kiện để được cơ quan Nhà nước thực hiện thủ tục hành chính về kết hôn là nam phải đủ từ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên. Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định. Các bên không bị mất năng lực hành vi dân sự. Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn, gồm: kết hôn giả tạo; tảo hôn; cưỡng ép kết hôn; lừa dối kết hôn; cản trở kết hôn. Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn với người đang có chồng, có vợ…

Một số giấy tờ quan trọng phải nộp khi kết hôn có yếu tố nước ngoài, gồm: tờ khai đăng ký kết hôn, giấy tờ chứng minh tình trạng hôn nhân của người nước ngoài do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp còn giá trị sử dụng, xác nhận hiện tại người đó không có vợ (hoặc chồng). Trường hợp nước ngoài không cấp xác nhận tình trạng hôn nhân thì thay bằng giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài xác nhận người đó có đủ điều kiện kết hôn theo pháp luật nước đó. Giấy xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền của Việt Nam, hoặc nước ngoài xác nhận các bên kết hôn không mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không có khả năng nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.

Song song đó, người nước ngoài, công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài còn phải nộp bản sao hộ chiếu/giấy tờ đi lại quốc tế, hoặc thẻ cư trú trong trường hợp trực tiếp nộp hồ sơ; giấy xác nhận tình trạng hôn nhân của công dân Việt Nam cư trú trong nước.      

Ông Nguyễn Bá Ân - Giám đốc Sở Tư pháp cho biết, thủ tục kết hôn có yếu tố nước ngoài đã đơn giản hơn trước rất nhiều, đặc biệt đã cắt bỏ thủ tục về phỏng vấn trước khi cấp giấy chứng nhận kết hôn. Thời hạn tối đa 13 ngày, nếu hội đủ điều kiện, hai bên nam nữ sẽ được cấp giấy chứng nhận kết hôn. Theo ông Ân, những trường hợp thông qua mai mối hôn nhân mà cố tình hứa hẹn “vòng vo”, hoặc không tiến hành thủ tục kết hôn theo quy định thì cuộc hôn nhân đó đang có dấu hiệu lừa đảo, gian dối. Và tất cả các trường hợp gả bán phụ nữ sang Trung Quốc (TQ) những năm gần đây đều không thông qua các thủ tục này.

BÀI HỌC CHO CÁC BẬC CHA MẸ

Như đã nói, hôn nhân bền vững phải xuất phát từ tình yêu chân chính, không vụ lợi. Thời gian gần đây, những cuộc hôn nhân mang tính gả bán giữa một số cô gái Bạc Liêu nói riêng và miền Tây nói chung đã đi ngược với quy luật đó, dẫn đến những hậu quả đau lòng. Nhiều ý kiến cho rằng, các cô gái trẻ không nên đánh đổi hạnh phúc vì tiền. Bởi có nhiều cách để kiếm tiền cũng như nhiều con đường để thoát nghèo bằng chính sự nỗ lực của bản thân mỗi người, chứ không đơn giản lấy chồng ngoại là… giàu! Và lời khuyên dành cho các cô gái trẻ là nên suy nghĩ thấu đáo, đặt tình cảm cao hơn tiền bạc.

Thực tế các vụ án mua bán người diễn ra trên địa bàn tỉnh cho thấy, bên cạnh sự nhẹ dạ, cả tin, muốn báo hiếu cha mẹ của một bộ phận cô gái trẻ thì chính bản thân cha mẹ của các nạn nhân cũng có lỗi một phần. Cha mẹ là người đồng ý, thậm chí tác động ý kiến để con mình đi theo tiếng gọi của… kẻ lừa đảo, vượt qua hàng ngàn cây số, rồi vượt biên để theo đuổi giấc mơ hão huyền. Đó là chưa kể nhiều trường hợp hoàn toàn trái với mong muốn của những người làm cha mẹ, hầu hết con gái của họ khi bị gả bán sang TQ đều chịu chung số phận: Không “hái” ra được tiền, không thể đổi đời mà còn thường xuyên bị đánh đập, la mắng, hành hạ, cuộc sống thiếu hạnh phúc vì bất đồng ngôn ngữ, lối sống, tuổi tác chênh lệch...

Theo đánh giá của cơ quan cảnh sát điều tra, đa số bậc làm cha mẹ cho con đi lấy chồng ngoại quốc đều ích kỷ, hám danh lợi hoặc mong muốn có một số tiền kha khá để cất nhà, trả nợ, cải thiện cuộc sống gia đình tốt hơn. Dù vô tình hay cố ý thì cái kết đắng cay cho thấy họ đã góp phần “đem con bỏ chợ”. Có những người mẹ chỉ vì 50, 70 triệu đồng thông qua những lời hứa suông mà dám đánh đổi hạnh phúc, tương lai, thậm chí tính mạng của con gái mình. Bà T.T.B, mẹ của em T.T.N.H. ở xã Vĩnh Trạch (TP.Bạc Liêu) là một trường hợp như thế. Bà B. than van: “Nhà nghèo không có cục đất chọi chim. Có cái nhà để che nắng mưa cũng không được lành lặn, chẳng biết bao giờ mới hết khổ. Nghe lời bà Sơn Thị Lan hứa cho 70 triệu đồng, tui tưởng con gái qua bển (TQ) nó sẽ có cuộc sống tốt đẹp, giúp đỡ cha mẹ cất lại căn nhà. Nào ngờ, chưa đi tới đâu, nó bị… công an TQ bắt nhốt, đuổi về rồi mang bệnh”.     

Dưới góc nhìn của GS-TSKH Trần Ngọc Thêm, Trường đại học KHXH&NV TP. Hồ Chí Minh, để chấm dứt tình trạng lấy chồng ngoại quốc thông qua môi giới hôn nhân bất hợp pháp thì Nhà nước phải quản lý thật chặt những người muốn lấy chồng ngoại quốc hoặc muốn lấy vợ Việt Nam. Họ phải hội đủ những điều kiện về sức khỏe, kinh tế và hiểu biết về người mà họ chuẩn bị kết hôn thì mới được phép chứ không để như hiện nay được. Nhưng quan trọng hơn hết vẫn là ý thức của chính bản thân những cô gái và bậc làm cha mẹ. Nếu con chưa trưởng thành, suy nghĩ chưa chín chắn thì cha mẹ phải là người định hướng tương lai cho con.

Từ những sự việc đau lòng đã trở thành hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai đang ôm mộng đổi đời bằng con đường lấy chồng ngoại quốc.

TẤN ĐẠT

Theo thống kê của Sở LĐ-TB&XH, nạn nhân bị lừa gạt chủ yếu là phụ nữ nghèo, người dân tộc thiểu số, người sống ở vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp, thiếu thông tin, kiến thức về phòng chống mua bán người. Mặt khác, một bộ phận phụ nữ có lối sống thực dụng, lười lao động, chạy theo vật chất, thích lấy chồng ngoại quốc nhưng thiếu hiểu biết, nhẹ dạ, cả tin.