Tục đón Tết cổ truyền của người Hoa ở Bạc Liêu: Ấm áp tết đoàn viên

Đối với cộng đồng người Hoa ở Bạc Liêu, Tết Nguyên đán có một ý nghĩa rất đặc biệt. Sau một năm lao động vất vả, mọi người trong gia đình có dịp cùng nhau vui chơi trong mấy ngày xuân. Do vậy, Tết Nguyên đán được xem là tết đoàn viên và đây cũng là dịp để các bậc tiền nhân giáo dục con cháu giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc.

Cung hỷ phát tài

Tết Nguyên đán đánh dấu cho một năm mới mà người Hoa hay gọi là “qua niên”. Từ “qua niên” ngoài ý nghĩa qua năm cũ bước sang năm mới, còn mang một ý nghĩa khác là qua được nạn con niên.

Theo truyền thuyết dân gian Trung Quốc, ngày xưa, vào đêm 30 Tết thường xuất hiện con quái vật tên niên. Không chỉ phá hại mùa màng, bắt trộm gia súc, gia cầm, con niên còn bắt người ăn thịt. Vì vậy, nhà nào cũng đóng chặt cửa và không ai dám ra ngoài. Thương người dân mắc nạn, một vị thần đã chỉ cách đuổi con niên bằng việc tổ chức đốt pháo, đánh trống và dán giấy đỏ trước cửa mỗi nhà. Thế là năm đó cả làng ăn tết vui vẻ vì đã qua được nạn con niên. Đây cũng là lý do để giải thích vì sao người Hoa có tục đốt pháo vào đêm Giao thừa.

Một điểm bán hàng trang trí tết của người Hoa ở Bạc Liêu.

Xuất phát từ tích trên, mỗi dịp xuân về người Hoa thường dán giấy đỏ trước cổng nhà và xem như “đào phù” mang lại nhiều may mắn. Bên cạnh đó, để tránh sự đơn điệu, nhiều người đã viết lên tờ giấy đỏ những câu chúc phúc tốt lành, cầu cho năm mới được thuận mùa, phát tài, phát lộc… Vậy là tục viết liễn xuân ra đời và trở thành một thú vui tao nhã. Ngày xuân, ở các khu phố thương mại hoặc các đình, miếu của người Hoa, người ta thường thấy xuất hiện những ông đồ ngồi viết liễn xuân như một việc làm để giữ cái hồn, cái tinh túy văn hóa của dân tộc. Các câu đối đỏ được viết theo thể tứ thư, ngũ ngôn, hoặc thất ngôn đem treo hai bên cửa, hay dán trong nhà, phòng khách mang những ý nghĩa cát tường như: hoa khai phú quý, phát tài - phát lộc, vạn sự hanh thông… Đến nay, nhiều gia đình người Hoa ở Bạc Liêu vẫn còn giữ mỹ tục tặng liễn xuân cho nhau trong mấy ngày tết và xem đây như việc cung hỷ phát tài (chúc mừng phát lộc, phát tài).

Ấm nồng bữa cơm sum họp

Một trong những mỹ tục luôn được cộng đồng người Hoa ở Bạc Liêu gìn giữ và rất đề cao là bữa cơm đoàn viên vào ngày 30 Tết. Chiều, hoặc đêm 30, dù ai đi làm ăn xa đến đâu cũng phải trở về sum họp gia đình, ăn bữa cơm đoàn viên.

Món mì xụa, cải tùa xại xào và chè bát bửu của người Hoa ở Bạc Liêu. Ảnh: L.L

Để có được một bữa cơm đoàn viên đầy ý nghĩa, người Hoa thường chuẩn bị khá chu đáo. Các món ăn truyền thống trong bữa cơm sum họp của người Hoa thường là: vịt quay, heo quay, mì, lẩu, cải hầm, chè bát bửu... Ở mỗi món ăn, đều mang ý nghĩa khác nhau, chẳng hạn như những sợi mì vàng óng kết nối với nhau tượng trưng cho sự trường thọ; hay món cải suôn xại hầm tượng trưng cho con cháu đông đủ, gia đình sung túc; còn món chè bát bửu với mong muốn dù đi làm ăn xa ở nơi đâu cũng được may mắn, thuận lợi. Ngoài ra, trong bữa ăn ngày tết đoàn viên của người Hoa ở Bạc Liêu còn có nhiều món khác như: cháo trắng, bánh tổ, bánh đỏ, chè trôi nước...

Theo quan niệm của người Hoa, chiếc bàn tròn tượng trưng cho sự viên mãn, và chiếc bàn được lựa chọn để dọn tiệc phải rộng, đủ chỗ cho hơn 10 người cùng ngồi. Riêng vị trí đặt bàn, nếu nhà rộng người Hoa thường dọn tiệc ở khu vực giữa nhà, vì nơi đây có bàn thờ gia tiên, với ý nghĩa chung vui với tổ tiên trong mấy ngày tết.

Trong buổi cơm sum họp ấy, ngoài việc thể hiện sự quan tâm, chăm sóc lẫn nhau qua việc gắp thức ăn, nhường nhau miếng ngon…, các thành viên trong gia đình còn chia sẻ những kinh nghiệm trong sản xuất - kinh doanh, hoặc niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống.

Có thể nói, tục đón Tết cổ truyền của cộng đồng người Hoa ở Bạc Liêu đã trở thành một nét đẹp đặc sắc về văn hóa và phản ánh sinh động về cái tết đoàn viên.

Lư Lâm