Luật Đất đai 2024: Sẽ tạo ra nhiều thay đổi

Ngày 18/1/2024, sau 4 lần thảo luận, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5. Luật Đất đai 2024 được thông qua với hàng trăm điểm mới, đang được kỳ vọng sẽ tạo cơ sở pháp lý phù hợp cho việc quản lý, sử dụng đất.

Luật Đất đai 2024 có nhiều quy định mới về quyền sử dụng đất mà người dân cần quan tâm. Ảnh minh họa: K.P

Bỏ quy định về khung giá đất

Điểm mới quan trọng trong Luật Đất đai 2024 là đã bỏ quy định về khung giá đất của Chính phủ. Đồng thời quy định cụ thể về nguyên tắc, căn cứ, phương pháp định giá đất; quy định bảng giá đất được xây dựng hằng năm và bảng giá đất lần đầu được công bố và áp dụng từ ngày 1/1/2026, được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất từ ngày 1/1 của năm tiếp theo.

Việc bỏ khung giá đất và bảng giá đất phải công bố hằng năm, yêu cầu định giá phải sát giá thị trường, chắc chắn sẽ tạo ra sự thay đổi tích cực. Khi áp dụng Luật Đất đai 2024, những thông tin về giá đất sẽ được công khai, việc mua bán phải đăng ký, hạn chế và đi đến triệt tiêu tình trạng khai khống giá thấp hơn để trốn thuế.

Cụ thể, tại Điều 159 Luật Đất đai 2024 đã bỏ khung giá đất và quy định bảng giá đất. Bảng giá đất được xây dựng hằng năm do UBND tỉnh xây dựng, trình HĐND cùng cấp quyết định bảng giá đất lần đầu để công bố và áp dụng từ ngày 1/1/2026. Bảng giá đất sẽ được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung và áp dụng từ ngày 1/1 của năm tiếp theo, như vậy việc bảng giá đất được ban hành hằng năm sẽ giúp cho bảng giá đất tiệm cận giá đất thị trường.

Khi đó, bảng giá đất sẽ phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý. Ví dụ khi thu hồi đất, việc định giá để bồi thường không thể thấp hơn bảng giá đã công bố, trong khi bảng giá này đã phản ánh được giá thị trường, nên sẽ khắc phục được thực trạng khiếu kiện cho rằng giá bồi thường thấp…

“Cởi trói” cho đất không có giấy tờ trước ngày 1/7/2014

Tại Điều 138 Luật Đất đai 2024 cho phép đất không có giấy tờ trước ngày 1/7/2014 (thay vì 1/7/2004 như quy định Luật đất đai 2013) không có tranh chấp, được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ), quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Theo đó, các trường hợp người sử dụng đất không có giấy tờ trước ngày 1/7/2014 được chia thành 3 khoảng (thời gian) gồm: trường hợp sử dụng đất trước ngày 18/12/1980; từ 18/12/1980 đến trước ngày 15/10/1993; và từ ngày 15/10/1993 đến trước ngày 1/7/2014. Cả 3 nhóm trên đều không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền sẽ được cấp Giấy CNQSDĐ nếu được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là không có tranh chấp.

Như vậy, Luật mới đã nới lỏng điều kiện và thêm thời gian cấp Giấy CNQSDĐ cho đất không có giấy tờ. Trước đây, tùy thuộc vào mốc thời gian sử dụng đất không có giấy tờ trước ngày 1/7/2004 hay trước 1/7/2014 mà hộ gia đình, cá nhân phải đáp ứng các điều kiện. Thì nay chỉ còn một mốc thời gian là trước ngày 1/7/2014 và không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền và được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là không có tranh chấp thì sẽ được cấp Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.

Mở rộng quyền sử dụng đất cho người Việt Nam định cư tại nước ngoài

Luật Đất đai 2024 bổ sung thêm người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép sử dụng đất ở Việt Nam. Theo Luật Quốc tịch 2008 giải thích thì người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam cư trú, sinh sống lâu dài ở nước ngoài. Còn người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài là người Việt Nam đã từng có quốc tịch Việt Nam mà khi sinh ra quốc tịch của họ được xác định theo nguyên tắc huyết thống và con, cháu của họ đang cư trú, sinh sống lâu dài ở nước ngoài.

Như vậy, đồng bộ với quy định tại Luật Quốc tịch 2008, Luật Đất đai 2024 đã xác định rõ hơn người sử dụng đất gồm người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài cùng với quy định mở rộng quyền và nghĩa vụ sử dụng đất đai, chế độ quản lý và sử dụng đất đai. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài sẽ có thêm cơ hội, điều kiện tham gia, tác động tích cực đến thị trường bất động sản, thị trường chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thúc đẩy phát triển kinh tế của đất nước.

Kim Phượng