“KHÔNG GỠ “THẺ VÀNG” NẾU VẪN CÒN TRƯỜNG HỢP VI PHẠM”

Đó là lời khẳng định của Ủy ban châu Âu (EC) khi nói về tình trạng chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định - gọi tắt là IUU của Việt Nam. Là một tỉnh ven biển, nhận thức được tầm quan trọng và cả những tác động tiêu cực của “thẻ vàng” EC đối với lĩnh vực khai thác, đánh bắt thủy hải sản và xuất khẩu, những năm qua, Bạc Liêu đã và đang nỗ lực để cùng với các địa phương trong cả nước gỡ “thẻ vàng”.

Đoàn công tác của Bạc Liêu kiểm tra hành chính các tàu đang đánh bắt trên ngư trường của tỉnh để kịp thời phòng, chống khai thác IUU. Ảnh: C.L

Chung tay cùng gỡ “thẻ vàng”

Từ năm 2012 đến nay, EC cảnh báo thẻ về IUU đối với 27 nước. Đến nay, đã có 3 nước gỡ được “thẻ đỏ”, 14 nước gỡ được “thẻ vàng”. Tại khu vực Đông Nam Á, trong khi Thái Lan và Philippines đã gỡ được “thẻ vàng”, Việt Nam vẫn chưa được EC thu hồi thẻ. EC cho rằng, Việt Nam vẫn còn hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp, đặc biệt là tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài và kiểm soát nguồn gốc thủy sản từ khai thác còn bất cập. Nếu không giải quyết được các vấn đề về IUU, Việt Nam sẽ bị xác định là quốc gia không hợp tác và có thể sẽ bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ”.

Theo quy định của EC, khi bị “thẻ vàng”, 100% lô hàng thủy sản có nguồn gốc từ khai thác của các nước khi nhập vào thị trường châu Âu sẽ bị kiểm tra nghiêm ngặt. Còn nếu bị áp “thẻ đỏ” thì tất cả sản phẩm thủy sản từ khai thác sẽ bị cấm xuất khẩu vào EU. Do thị trường EU giống như tín chỉ để chứng minh giá trị uy tín nông sản Việt nên các thị trường khác có thể sẽ áp dụng biện pháp tương tự với hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.

Riêng tại Bạc Liêu, công tác phòng, chống khai thác IUU đạt kết quả rõ nét khi đã lắp đặt 421 thiết bị giám sát hành trình (VMS)/421 chiếc tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đang hoạt động khai thác thủy sản (đạt 100%); trong số 890 chiếc tàu cá đã đăng ký, có 757 chiếc giấy phép khai thác thủy sản còn hạn; đơn vị chức năng tổ chức trực hệ thống giảm sát hành trình tàu cá 24/24 giờ, quản lý chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển 24/7. Đặc biệt, từ năm 2023 đến nay, không ghi nhận tàu cá Bạc Liêu vi phạm khai thác IUU. Đây là kết quả của những hoạt động tích cực của tỉnh trong việc phòng, chống khai thác IUU, góp phần cùng với các địa phương trong cả nước tiến tới gỡ “thẻ vàng” của EC.

Mới đây, phát biểu tại buổi làm việc với đoàn công tác Bộ NN&PTNT, ông Lưu Hoàng Ly - Giám đốc Sở NN&PTNT khẳng định: “Thời gian qua, Bạc Liêu luôn xem việc nỗ lực cùng với các địa phương trong cả nước gỡ “thẻ vàng” EC là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong định hướng phát triển kinh tế biển của tỉnh. Ngoài việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ, quy định, tỉnh cũng tích cực hỗ trợ, đồng hành cùng ngư dân trong việc lắp đặt VMS, kiểm soát tàu ra vào cảng, kiểm tra nhật ký hành trình… Nhờ vậy, tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đã giảm rõ rệt và đến nay thì không còn tàu vi phạm”.

Cần nâng cao nhận thức của ngư dân

Từ thực tế cho thấy, có gỡ được “thẻ vàng” hay không, không chỉ nỗ lực, quyết tâm của bộ, ngành, địa phương mà phải xuất phát từ chính ngư dân. Theo phản ánh của ngư dân, không phải bà con không nhận thức được tầm quan trọng của việc phòng, chống khai thác IUU. Song, hiện việc khai thác thủy sản đang gặp nhiều khó khăn, từ việc nguồn hải sản gần bờ cạn kiệt, thiếu lao động đến giá dầu tăng... Cũng từ những khó khăn này đã dẫn đến việc thực hiện các quy định của Nhà nước về chống IUU cũng khó khăn theo, đơn cử như thực hiện quy định chứng chỉ đối với thuyền viên, ghi nhật ký khai thác... Đó là chưa kể hạ tầng cơ sở phục vụ vươn khơi, neo đậu, chế biến... thiếu đồng bộ, đang xuống cấp. Bởi vậy, để phòng, chống khai thác IUU hiệu quả, trước hết cần có sự đồng hành của lực lượng chức năng, chính quyền địa phương các cấp với ngư dân để tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn và bảo đảm các điều kiện để ngư dân yên tâm vươn khơi sản xuất, làm giàu từ biển.

Theo chia sẻ của ngư dân Nguyễn Văn Tâm (huyện Đông Hải): “Nhờ được tuyên truyền anh em ngư phủ cũng đã biết và nhận thức được những tác động tiêu cực từ việc bị cảnh cáo “thẻ vàng”. Do đó, anh em đội tàu Bạc Liêu luôn nhắc nhở nhau khi đang khai thác trên biển cần bám sát ngư trường, không vi phạm vùng biển nước bạn”.

Sau hơn 7 năm nỗ lực thực hiện đồng bộ các giải pháp gỡ “thẻ vàng” IUU, Bộ NN&PTNT nhận định, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu cho nhiệm vụ chống khai thác IUU. Mới đây, Văn phòng Chính phủ phát đi Kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ - Trần Lưu Quang tại cuộc họp lần thứ 9 của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Theo đó, Phó Thủ tướng ghi nhận sự cố gắng của các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU, khắc phục các tồn tại, hạn chế mà Đoàn Thanh tra lần thứ 4 của EC đã chỉ ra. Tuy nhiên, xét về tổng thể, đến nay, tại một số địa phương vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục, chưa bảo đảm tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU, như: tình trạng tàu cá, ngư dân khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, diễn biến phức tạp; việc kiểm soát, xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác chưa hiệu quả; chưa quản lý, kiểm soát được tàu cá “3 không”; cơ quan, lực lượng chức năng tại địa phương chưa thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ trong điều tra, xác minh, xử phạt các hành vi khai thác IUU như khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, ngắt kết nối hoặc gửi, vận chuyển thiết bị VMS trái phép, vi phạm về nhật ký khai thác, tàu cá hoạt động khai thác sai vùng… dẫn đến kết quả còn rất hạn chế, chưa đồng bộ giữa các địa phương, không đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Chí Linh