Khơi thông tín dụng cho kinh tế tập thể: Trợ lực để nông nghiệp phát triển

Trong những năm qua, mặc dù vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nguồn vốn tín dụng, song, các hợp tác xã (HTX), kinh tế tập thể (KTTT) không ngừng đổi mới, phát triển và có đóng góp tích cực vào hầu hết các lĩnh vực kinh tế trên địa bàn tỉnh. Để tháo gỡ vướng mắc về nguồn vốn cho KTTT, rất cần sự vào cuộc, đồng hành của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam cùng với hệ thống Ngân hàng thương mại cổ phần, các tổ chức tín dụng…

Mô hình luân canh tôm - lúa của Hợp tác xã Ba Đình (huyện Hồng Dân).

Khó tiếp cận vốn tín dụng

Một trong những khó khăn lớn là việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng dành cho hoạt động sản xuất - kinh doanh (SX-KD) của các HTX còn hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều HTX chưa đáp ứng yêu cầu tối thiểu, các điều kiện vay vốn…

Theo thống kê của Liên minh HTX Việt Nam, hiện chỉ có 10% HTX được vay vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Qua khảo sát trên 300 HTX thì có đến 80% HTX phải vay ở thị trường phi chính sách và hệ thống “tín dụng đen” với lãi suất cao, thời gian ngắn, chủ yếu phục vụ cho đáo nợ, chờ vốn tín dụng. Các HTX phải làm hợp đồng vay nợ từ chính các thành viên để có nguồn vốn xoay vòng, mặc dù việc này là trái với quy định.

“Việc tiếp cận nguồn vốn vay từ các ngân hàng đối với các HTX hiện nay là rất khó. Đa phần khi cần đồng vốn xoay vòng nhanh hoặc làm những việc chung của HTX, các HTX phần lớn sẽ đứng ra vay từ bên ngoài hoặc từ chính các thành viên của mình. Đây chỉ là giải pháp tình thế vì nếu muốn HTX phát triển bền vững, ổn định phải có nguồn vốn đầu tư lớn, lâu dài, tôi rất mong có cơ chế thông thoáng hơn trong việc tiếp cận tín dụng dành cho các HTX để đưa lĩnh vực này ngày một phát triển, đồng hành cùng nông dân trong vùng và các thành viên”, ông Trần Văn Ngổ - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Thanh Sơn (xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình), cho biết.

Mới đây, tại Hội thảo Giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong tiếp cận vốn tín dụng đối với khu vực KTTT do Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với NHNN Việt Nam tổ chức vào cuối tháng 4/2024, nhiều đại biểu cho rằng việc tiếp cận vốn tín dụng từ các ngân hàng thương mại đối với khu vực KTTT vẫn luôn là nỗi trăn trở của các HTX. Trong đó, hạn chế lớn nhất là các HTX chưa tiếp cận được nhiều nguồn vốn tín dụng, không đáp ứng đủ nhu cầu SX-KD của các HTX.

Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ HTX, phát triển hoạt động cho vay đối với các HTX là vấn đề quan trọng trong giải pháp thúc đẩy tài chính gắn với tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phát triển KTTT, HTX. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần phải có sự nỗ lực đồng bộ, sự vào cuộc thật sự trách nhiệm của nhiều bên, bao gồm cả bên đi vay, bên cho vay và các cơ quan quản lý nhà nước. Chỉ có như vậy thì việc tiếp cận tín dụng của các HTX mới có thể đáp ứng được mục tiêu đề ra trên cơ sở HTX dễ dàng được đáp ứng nhu cầu vốn, đồng thời đáp ứng được mức sinh lời nhất định và an toàn vốn vay cho các ngân hàng.

Theo ông Đặng Văn Thanh - Phó cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), mặc dù Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với KTTT, kinh tế hợp tác, nhưng còn tồn tại những hạn chế và chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng. Trong đó, các chính sách chủ yếu tập trung hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, liên hiệp HTX lĩnh vực nông nghiệp, chỉ một số ít HTX phi nông nghiệp được thụ hưởng chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước. Số lượng các HTX tiếp cận các chính sách của Nhà nước, đặc biệt là chính sách về hỗ trợ tín dụng và chính sách giao đất, cho thuê đất rất ít…

Ngoài ra, nhiều HTX chưa có đầy đủ hệ thống sổ sách theo quy định, thiếu hệ thống báo cáo chuẩn... Liên kết trong sản xuất của các HTX còn hạn chế, chủ yếu quy mô nhỏ, chưa hình thành các chuỗi liên kết sản xuất gắn từ đầu vào - sản xuất - tiêu thụ sản phẩm nên còn nhiều rủi ro về thị trường, giá cả, dẫn đến phương án SX-KD khi vay vốn còn kém khả thi, kém hiệu quả.

Thu hoạch tôm nuôi ở Hợp tác xã 30/4 (huyện Hòa Bình). Ảnh: C.L

Cần chính sách hỗ trợ phù hợp

Tính đến hết năm 2023, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh đã tiến hành giải ngân được 8 dự án với số tiền 8,8 tỷ đồng, tổng dư nợ cho vay trên 14 tỷ đồng. Để nâng cao khả năng tiếp cận vốn cho khu vực KTTT, thời gian tới NHNN sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, HTX và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Đồng thời, đổi mới quy trình, thủ tục cho vay theo hướng đơn giản và phù hợp với đối tượng khách hàng là các HTX, nhưng vẫn phải bảo đảm đúng quy định của pháp luật và quản lý được chất lượng tín dụng; nghiên cứu, triển khai các sản phẩm tín dụng phù hợp với đặc thù của KTTT, HTX, tăng cường kết nối để tháo gỡ khó khăn trong vay vốn.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ hoàn thiện các cơ chế, chính sách tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho vay nói chung và HTX nói riêng như: Khảo sát, đánh giá, tổng kết Nghị định 55 của Chính phủ về chính sách tín dụng phát triển nông nghiệp,  nông thôn để đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định tạo thuận lợi tăng cường tiếp cận tín dụng của người dân, doanh nghiệp, HTX; tiếp tục nghiên cứu sửa đổi Thông tư 02 của NHNN về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng; tiếp tục rà soát, sửa đổi Thông tư 39 của NHNN tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tế sau khi được Chính phủ chấp thuận.

Mặt khác, dựa trên hợp đồng liên kết sản xuất - thu mua nông sản và xác nhận của doanh nghiệp đầu chuỗi, các tổ chức tín dụng sẽ thanh toán các khoản đầu tư trực tiếp đến các đơn vị cung ứng vật tư tham gia liên kết (giống, phân bón...) và thanh toán trực tiếp tiền thu mua lúa của doanh nghiệp liên kết cho từng hộ nông dân. Mô hình giúp các doanh nghiệp đầu chuỗi giảm áp lực vay vốn tín dụng để đầu tư đầu vào sản xuất và thu mua nông sản...

Theo bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam: Việc tháo gỡ vướng mắc trong tiếp cận vốn tín dụng đối với khu vực KTTT cần có các giải pháp hỗ trợ từ nhiều phía đối với HTX, kể cả cơ chế, chính sách hỗ trợ, các quy định hướng dẫn để thực hiện Luật HTX có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, các nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước như: Quỹ Phát triển HTX, các chính sách về công nghệ, phát triển thị trường trong và ngoài nước…

Chí Linh