Nghệ thuật truyền thống chuyển mình với chuyển đổi số

Giữa thời buổi khán giả có quá nhiều lựa chọn về hình thức giải trí, nghệ thuật truyền thống của dân tộc đang đứng trước nguy cơ, thách thức mất dần sức hút đối với người xem. Do đó, việc ứng dụng chuyển đổi số (CĐS) là xu thế bắt buộc để giúp các loại hình nghệ thuật truyền thống ở Bạc Liêu chuyển mình, thích ứng với sự phát triển trong tình hình mới, cũng như góp phần bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống hiện đại.

Một vở cải lương được Nhà hát Cao Văn Lầu giới thiệu trên Facebook thu hút lượng người xem rất lớn.

ỨNG DỤNG CÁC NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ

Từ mảnh đất Bạc Liêu giàu bản sắc văn hóa với sự cộng cư lâu đời của 3 dân tộc anh em Kinh - Khmer - Hoa đã sản sinh, phát triển nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống như: cải lương, đờn ca tài tử, các điệu múa Khmer, tuồng cổ… Dù mang giá trị độc đáo, song với lịch sử hình thành lâu đời cộng với sự tác động của nhiều yếu tố nên nghệ thuật truyền thống đang gặp khó khăn trong việc bảo tồn, phát huy giá trị.

Nhà hát Cao Văn Lầu đang có những bước đi đầu tiên để số hóa sân khấu cải lương, nghệ thuật Khmer. Đó là xây dựng trang Facebook cho nhà hát để thông báo lịch diễn, chương trình cho khán giả đến xem tại rạp, cũng như phát trực tiếp vở diễn lên mạng xã hội để phục vụ người mộ điệu ở xa. Sắp tới đây, đơn vị sẽ lập kênh YouTube để có thêm một kênh quảng bá, đáp ứng nhu cầu của người yêu thích cải lương.

Ông Văn Công Diệp - Giám đốc Nhà hát Cao Văn Lầu, cho biết: “Dù phần đông khán giả vẫn thích đến rạp để trực tiếp thưởng thức cải lương, song trong kỷ nguyên số thì cải lương không thể ngồi yên chờ khán giả. Để CĐS nghệ thuật truyền thống, nhà hát sẽ quay hình, chụp ảnh, xây dựng dữ liệu cho các vở cải lương nhằm lưu trữ và phổ biến rộng rãi trên các nền tảng công nghệ. Việc số hóa sẽ giúp các loại hình nghệ thuật truyền thống của Bạc Liêu tiếp cận, thu hút khán giả, du khách gần xa để góp phần quảng bá, thúc đẩy phát triển du lịch”.

Cùng với cải lương, các loại hình nghệ thuật Khmer, nhất là sân khấu dù kê cũng được nhà hát ứng dụng công nghệ số (CNS) trong hoạt động biểu diễn nhằm tăng sự sinh động, hấp dẫn để bảo tồn và phát huy giá trị. Là một trong những loại hình nghệ thuật đặc trưng của văn hóa Khmer, việc CĐS là hết sức cần thiết để chống mai một, tạo nguồn tư liệu cho nghệ thuật dù kê.

Ứng dụng các nền tảng công nghệ số để lưu trữ dữ liệu, phát huy giá trị nghệ thuật dù kê là hết sức cần thiết. Ảnh: H.T

THÁCH THỨC CŨNG LÀ CƠ HỘI

Nghệ thuật truyền thống đang bị lấn át bởi nhiều loại hình nghệ thuật khác, nếu không bảo tồn đúng mức, kịp thời sẽ mất đi một phần vốn quý của văn hóa phi vật thể. Đây là nhận định của đại biểu tham gia hội thảo “Bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống trong bối cảnh CĐS do Viện Ứng dụng công nghệ VIPTAM (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) vừa tổ chức.

Theo Tiến sĩ, Nghệ sĩ nhân dân Thanh Ngoan - nguyên Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam, từ trước đến giờ việc gìn giữ các tư liệu văn hóa - nghệ thuật chưa được chú trọng dẫn đến thất thoát, mai một văn hóa cổ truyền. Do đó, khi áp dụng CNS sẽ có một nơi lưu giữ an toàn, không lo bị thất thoát. Với CNS, khán giả có thể nghe đi, nghe lại những bài hát, làn điệu để tìm hiểu chuyên sâu về âm nhạc. Và nếu có bảo tàng số nghĩa là có thể bảo tồn nhiều môn nghệ thuật truyền thống mà không sợ quá tải. Với cách làm này sẽ giúp khán giả, nhất là người trẻ (đối tượng sử dụng mạng xã hội, nền tảng công nghệ số phổ biến) yêu hơn văn hóa - nghệ thuật.

Còn Tiến sĩ Phạm Ngọc Minh (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho biết, Bộ VH-TT&DL đang đẩy mạnh CĐS bằng cách xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về văn hóa vật thể và phi vật thể trên nền tảng CNS thống nhất; khuyến khích các đơn vị nghệ thuật sử dụng các nền tảng công nghệ, trong đó có số hóa vở diễn sân khấu. Đáng chú ý là xây dựng nhà hát trên YouTube để đáp ứng xu hướng hưởng thụ nghệ thuật mới của khán giả.

Với Bạc Liêu, bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống trong xu thế CĐS chắc chắn đối mặt với nhiều thách thức. Song, đây cũng là cơ hội để nghệ thuật truyền thống của tỉnh chuyển mình, luôn có sức hấp dẫn với công chúng và đóng góp vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia cho văn hóa phi vật thể.

PHƯƠNG ANH