Như thế nào là cho vay nặng lãi

Hỏi: Lúc trước anh tôi cần tiền để trị bệnh cho con nên vay tiền của người quen, lãi suất 5%/tháng. Anh tôi đóng lãi được 2 năm thì không còn khả năng thanh toán nữa. Xin hỏi, trong trường hợp này, người cho vay có phải nằm trong trường hợp cho vay nặng lãi hay không? Có bị xử lý hình sự không?

T.N.Trang (TP. Bạc Liêu)

Trả lời: Việc vay mượn giữa các cá nhân, tổ chức với nhau theo Bộ luật Dân sự là việc hình thành quan hệ hợp đồng vay tài sản và bản chất của việc giao kết hợp đồng là sự thỏa thuận.

Theo đó, Điều 468 Bộ luật Dân sự quy định lãi suất vay do các bên thỏa thuận. Tuy nhiên không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay. Từ quy định này suy ra, lãi suất cho vay tối đa trung bình một tháng sẽ là 1,666%/tháng. Nếu mức lãi suất thỏa thuận vượt quá mức lãi suất tối đa mà pháp luật cho phép thì khi xảy ra tranh chấp phần lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Trong trường hợp nào thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cho vay nặng lãi? Theo quy định tại Điều 201 Bộ luật Dân sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định: “Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng, hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 - 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm”.

Căn cứ vào các quy định trên, lãi suất cao nhất trên tháng là: 5 lần x 1,666% = 8,33%. Như vậy, chỉ khi cho vay vượt quá mức lãi suất 8,33%/tháng thì mới cấu thành tội cho vay nặng lãi. Trường hợp bên vay không trả được nợ và phía bên cho vay khởi kiện ra tòa án thì pháp luật chỉ bảo vệ quyền lợi của bên cho vay trong phạm vi lãi suất mà pháp luật cho phép. Phần vượt quá lãi suất sẽ không được pháp luật bảo vệ.

Đối chiếu các quy định trên thì trường hợp của anh bạn vẫn chưa phải là cho vay nặng lãi.

Thân ái!

Luật gia Kim Phượng