Trợ giúp pháp lý cho người yếu thế: Cần đẩy mạnh hoạt động tham gia tố tụng

Thời gian gần đây, hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) của tỉnh ngày càng được người dân quan tâm, đặc biệt là những người yếu thế trong xã hội. Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động này thông qua hình thức tham gia tố tụng vẫn còn khiêm tốn, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

Họp mặt tuyên truyền pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chùa Xiêm Cán (xã Vĩnh Trạch Đông, TP. Bạc Liêu). Ảnh: T.Đ

Theo thống kê của Trung tâm TGPL tỉnh, kết quả 8 năm Triển khai thi hành Luật TGPL, Trung tâm đã TGPL cho người yếu thế được hơn 7.600 lượt người nghèo, gần 1.000 người dân tộc thiểu số, 146 trẻ em, 6 người khuyết tật và 1 người nhiễm HIV. Phần lớn các vụ việc TGPL được thực hiện thông qua hình thức tư vấn pháp luật lưu động, sinh hoạt câu lạc bộ TGPL và sinh hoạt chuyên đề pháp luật. Riêng hình thức tham gia tố tụng những năm gần đây có tăng nhưng chưa nhiều. Số vụ án có trợ giúp viên pháp lý hoặc luật sư cộng tác viên tham gia chỉ chiếm 17,5%. Số vụ việc có TGPL tham gia ngay từ giai đoạn điều tra hoặc khởi tố chiếm khoảng 11,5%. Trong khi đó, những người yếu thế lại không có điều kiện để cập nhật, tìm hiểu pháp luật, không đủ điều kiện để tiếp cận dịch vụ pháp lý chất lượng cao; cộng với sự thiếu thốn về đội ngũ luật sư, cộng tác viên trên địa bàn tỉnh là nguyên nhân chính khiến cho những người yếu thế bị thiệt thòi khi tham gia các hoạt động tố tụng.

Ông Dương Công Lập - Chánh án TAND tỉnh cho rằng, một phiên tòa được gọi là đạt yêu cầu cải cách tư pháp thì phiên tòa đó phải được tranh tụng ở mọi góc độ, không bị hạn chế về thời gian nhằm đảm bảo quyết định cuối cùng của hội đồng xét xử căn cứ chủ yếu vào kết quả tranh tụng và thẩm tra chứng cứ tại phiên tòa. Tuy nhiên, ông Lập cũng phân tích cái khó lớn nhất ở các phiên tòa (nhất là phiên tòa dân sự) có khá nhiều nguyên đơn hoặc bị đơn dân sự thuộc diện yếu thế trong xã hội. Họ không thể tự chứng minh hoặc đưa ra chứng cứ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho mình. Trong khi đó, họ cũng không biết cách hoặc không đủ điều kiện yêu cầu người khác xác minh chứng cứ. Đó là chưa kể một số người tự thấy mình yếu thế nên sống xa lánh mọi người. Trong số họ có cả những người trong quá khứ có những lỗi lầm và vướng mắc với pháp luật nên họ thường xuyên ngại tiếp xúc với người khác.

Ông Châu Phi Đô - Giám đốc Trung tâm TGPL tỉnh xác định, trong thời gian tới, nhiệm vụ của hoạt động TGPL sẽ được đẩy mạnh theo hướng tham gia các hoạt động tố tụng để hỗ trợ người yếu được nhiều hơn. Nếu gia đình gặp khó khăn hoặc hạn chế hiểu biết pháp luật, người yếu thế nên chủ động liên hệ với Chi nhánh Trung tâm TGPL các huyện, hoặc trực tiếp đến Trung tâm TGPL tỉnh để được hỗ trợ dịch vụ pháp lý miễn phí của Nhà nước khi có nhu cầu.

Tấn Đạt