Phỏng vấn kết hôn có yếu tố nước ngoài: Hướng đến bảo đảm quyền công dân

Phỏng vấn trong kết hôn có yếu tố nước ngoài tính đến thời điểm hiện tại vẫn là thủ tục bắt buộc dành cho nam, nữ có nguyện vọng kết hôn với người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Thế nhưng thời gian qua, hiệu quả của công tác này không cao do mỗi nơi làm theo một kiểu.

Trung bình hàng năm, Sở Tư pháp tiếp nhận hơn 100 trường hợp phụ nữ địa phương đến đăng ký kết hôn với người nước ngoài và người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Riêng 6 tháng đầu năm 2015, Sở Tư pháp tiếp nhận 78 trường hợp đến đăng ký, tăng 20 trường hợp so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân tăng chủ yếu do một số phụ nữ trong tỉnh kết hôn với người nước ngoài xuất thân từ gia đình nông thôn, trình độ văn hóa thấp, nhận thức chưa đúng đắn về hôn nhân và gia đình. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, các cô gái này mong muốn được đổi đời, có thể kiếm tiền gửi về giúp đỡ gia đình cải thiện cuộc sống.

Sở Tư pháp tiếp nhận hồ sơ đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài. Ảnh: T.Đ

Theo đánh giá của Sở Tư pháp, hơn 90% trường hợp phỏng vấn đạt yêu cầu, số không đạt là do trở ngại về ngôn ngữ (chủ yếu tiếng nói) của quốc gia mà người đó sẽ nhập cảnh. Theo quy trình tiếp nhận hồ sơ, xử lý và trả kết quả, người đăng ký thủ tục kết hôn có yếu tố nước ngoài phải mất ít nhất 12 ngày và lâu nhất là gần 1 tháng. Các trường hợp phỏng vấn đạt yêu cầu sẽ do Chủ tịch UBND tỉnh ký Giấy chứng nhận kết hôn.

Bà Nguyễn Thị Hồng Thảo, Phó trưởng phòng Hành chính - Bổ trợ tư pháp thuộc Sở Tư pháp khẳng định: Thủ tục phỏng vấn trong kết hôn có yếu tố nước ngoài về bản chất là có mục đích sâu xa nhằm giúp cho mỗi công dân chuẩn bị kết hôn. Ngoài việc kiểm tra ngoại ngữ, biện pháp phỏng vấn còn để làm rõ về nhân thân, sự tự nguyện kết hôn, mục đích kết hôn và mức độ hiểu biết của công dân Việt Nam về hoàn cảnh cá nhân, gia đình của người nước ngoài, phong tục, tập quán, văn hóa… Việc làm này còn nhằm ngăn chặn những trường hợp kết hôn thông qua môi giới bất hợp pháp, kết hôn giả, lợi dụng việc kết hôn vì mục đích trục lợi khác. Tuy nhiên, do nội dung và cách thức phỏng vấn có khác nhau ở từng tỉnh, thành phố nên hiệu quả chắc chắn sẽ không giống nhau. Cùng một nghị định hướng dẫn nhưng do không nói rõ số lượng, nội dung câu hỏi, thời gian phỏng vấn hoặc cần kiểm tra hiểu biết về văn hóa, lịch sử, phong tục, tập quán… ở quốc gia chuẩn bị nhập cảnh đến mức độ nào nên mỗi tỉnh đưa ra một tiêu chuẩn riêng của mình.

Là người thường xuyên tham gia phỏng vấn kết hôn có yếu tố nước ngoài, bà Thảo dẫn chứng: “Có những cặp đến phỏng vấn kết hôn trông rất khập khiễng, tuổi đời chênh lệch hơn 30 tuổi (người chồng tương lai bằng tuổi với cha mẹ cô gái) hoặc những cặp nam thanh nữ tú rất đẹp đôi, hồ sơ giấy tờ rất chuẩn… nhưng để phát hiện vấn đề bên trong những cặp đôi đó chúng tôi chỉ dựa vào cảm nhận cá nhân thông qua kỹ năng nghề nghiệp”. Và bằng cảm nhận chủ quan đó, thời gian gần đây, Sở Tư pháp Bạc Liêu chưa phát hiện trường hợp nào kết hôn giả tạo hoặc vì mục đích trục lợi khác. Với những cặp trông quá khập khiễng về độ tuổi, cách mà Sở Tư pháp thường làm là cho họ thời gian 15 ngày để suy nghĩ và khẳng định lại việc kết hôn của mình…

Thời gian gần đây, Sở Tư pháp cùng các ngành chức năng của tỉnh đang tập trung tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân về những trường hợp phụ nữ Việt Nam có chồng nước ngoài bị ngược đãi, đánh đập, hành hạ, từ đó giúp phụ nữ Bạc Liêu có sự lựa chọn đúng đắn để xây dựng gia đình hạnh phúc.

Trong Tờ trình gửi Chính phủ, Bộ Tư pháp đề nghị Dự thảo nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch nên loại bỏ thủ tục phỏng vấn trong kết hôn có yếu tố nước ngoài. Bộ Tư pháp xem đó là bước cải cách mạnh mẽ hướng tới bảo đảm quyền công dân, quyền con người trong việc thực hiện kết hôn.

Tấn Đạt