Những quy định mới của Luật Thống kê

Luật Thống kê được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 23/11/2015 (thay thế cho Luật Thống kê năm 2003), có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2016.

Luật Thống kê năm 2015 gồm 9 chương, 72 điều (tăng 30 điều); bổ sung 2 chương mới (Chương V: Nghiên cứu, ứng dụng phương pháp thống kê, công nghệ thông tin - truyền thông và hợp tác quốc tế trong hoạt động thống kê nhà nước và Chương VIII: Hoạt động thống kê, sử dụng thông tin thống kê ngoài thống kê nhà nước).

Tập huấn công tác thống kê tại huyện Đông Hải. Ảnh: K.K

Luật Thống kê năm 2015 điều chỉnh cả thống kê nhà nước và thống kê ngoài thống kê nhà nước để bảo đảm tính toàn diện của tất cả các hoạt động thống kê trên lãnh thổ Việt Nam. Luật chủ yếu tập trung vào hoạt động thống kê và sử dụng thông tin thống kê do hệ thống tổ chức thống kê nhà nước thực hiện. Đối với hoạt động thống kê của các tổ chức, cá nhân ngoài thống kê nhà nước, Luật chỉ quy định về mục đích, nguyên tắc, yêu cầu và phạm vi; quy định lĩnh vực cấm hoạt động thu thập thông tin. Quy định như trên vừa bảo đảm tính toàn diện, vừa khẳng định thông tin thống kê và số liệu thống kê do hệ thống tổ chức thống kê nhà nước công bố có giá trị pháp lý, vừa bảo đảm tôn trọng quyền của tổ chức và cá nhân trong kinh doanh được quy định tại Điều 33 Hiến pháp năm 2013 “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”.

Luật bóc tách, làm rõ các nguyên tắc cơ bản của hoạt động thống kê nhà nước và hoạt động thống kê ngoài nhà nước, đồng thời làm rõ các nguyên tắc cơ bản của sử dụng dữ liệu và thông tin thống kê. Theo đó, các nguyên tắc cơ bản của hoạt động thống kê bao gồm: Trung thực, khách quan, chính xác, đầy đủ, kịp thời; Độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê; Thống nhất về nghiệp vụ, không trùng lặp, không chồng chéo. Đối với hoạt động thống kê nhà nước còn bao gồm 2 nguyên tắc đặc thù là: Công khai, minh bạch và có tính so sánh. Còn hoạt động thống kê ngoài thống kê nhà nước còn bao gồm 2 nguyên tắc đặc thù là: Tự nguyện, tự chịu trách nhiệm; và không xâm phạm lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Luật Thống kê năm 2015 quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thống kê và sử dụng thông tin thống kê. Đó là hành vi khai man, làm sai lệch dữ liệu thông tin thống kê. Can thiệp, ép buộc, áp đặt, mua chuộc, đe dọa, dụ dỗ người khác khai man, làm sai lệch dữ liệu, thông tin thống kê và sử dụng thông tin thống kê. Tiết lộ thông tin thống kê thuộc danh mục bí mật nhà nước; tiết lộ dữ liệu, thông tin thống kê chưa được công bố; sử dụng dữ liệu, thông tin của cơ quan, tổ chức, cá nhân ngoài mục đích thống kê khi chưa được sự đồng ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân đó. Đối với hoạt động thống kê, sử dụng thông tin thống kê ngoài thống kê nhà nước, Luật còn quy định nghiêm cấm thực hiện hành vi thu thập, phổ biến thông tin thống kê thuộc bí mật nhà nước, xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Điểm sửa đổi, bổ sung lần này nhằm làm rõ các hệ thống thông tin thống kê ở nước ta. Hệ thống thông tin thống kê quốc gia, hệ thống thông tin thống kê bộ, ngành, hệ thống thông tin thống kê cấp tỉnh, hệ thống thông tin thống kê cấp huyện. Làm rõ mối quan hệ giữa các hệ thống thông tin thống kê và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc xây dựng các hệ thống thông tin thống kê. Việc bổ sung một số nội dung mới này nhằm bảo đảm tính nhất quán trong hoạt động thống kê nhà nước, tạo cơ sở bảo đảm cho thông tin thống kê nhà nước không mâu thuẫn, chồng chéo, bảo đảm tính khách quan, trung thực, có độ tin cậy cao đối với người sử dụng.

K.K