Những điểm mới của Luật Phá sản

Một trong những quan điểm xuyêt suốt chỉ đạo xây dựng Luật Phá sản đó là bảo đảm tính khả thi của Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014 với điều kiện, tình hình kinh tế đất nước trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời bảo đảm trình tự và thủ tục giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản dân chủ, công khai, nhanh gọn, công bằng, thuận lợi.

Hội nghị phổ biến các văn bản pháp luật tại Sở Tư pháp. Ảnh: T.Sơn

Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014 cũng đề cao vai trò, trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong quá trình giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản. Bảo đảm cơ chế phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã (DN, HTX) bị lâm vào tình trạng phá sản theo chủ trương tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng cho DN, HTX có khả năng phục hồi hoạt động sản xuất - kinh doanh thoát khỏi tình trạng thua lỗ, phá sản; bảo đảm tối đa quyền lợi của người lao động.

Thẩm quyền giải quyết phá sản của tòa án theo địa giới hành chính. Tiêu chí để phân định thẩm quyền theo cấp để giải quyết đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014 là địa phương nơi cơ quan tiến hành đăng ký kinh doanh. Riêng đối với trường hợp doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam thì tiêu chí xác định rõ thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh và phân định thẩm quyền theo lãnh thổ căn cứ vào tiêu chí nơi đặt trụ sở chính của doanh nghiệp đó.

Như vậy, theo quy định tại điều 8 Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014, để xác định thẩm quyền của tòa án tỉnh phải căn cứ vào cả hai tiêu chí: đăng ký doanh nghiệp tại tỉnh đó (tại địa bàn tỉnh đó mà không phân biệt đăng ký tại cấp tỉnh hay đăng ký tại cấp huyện), và vụ việc phá sản có thuộc các trường hợp quy định tại điểm a, b, c, d của khoản 1, điều 8 hay không.

Về thủ tục thương lượng trước khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản (điều 37 Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014), thực tiễn giải quyết đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản tại tòa án cho thấy, ngay sau khi nhận đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, thẩm phán thường giải thích quyền và nghĩa vụ của các bên và để các bên tự tiến hành thương lượng. Trong nhiều trường hợp, các bên thương lượng được với nhau và người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đã rút đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản.

Để có căn cứ pháp lý cho việc tự thương lượng này, Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014 bổ sung quy định về phương thức thương lượng trước khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản DN, HTX trong trường hợp người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản là chủ nợ. Việc thương lượng thành có ý nghĩa quan trọng về mặt kinh tế - xã hội. Tại thời điểm trước khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, DN, HTX bị lâm vào tình trạng phá sản có quyền thương lượng với người yêu cầu mở thủ tục phá sản không phải với tất cả các chủ nợ. Trong trường hợp các bên không thống nhất đề nghị tòa án tạo điều kiện để các bên thương lượng về việc giải quyết đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì tòa án thụ lý giải quyết theo quy định. Trong trường hợp thương lượng thành công, bên yêu cầu mở thủ tục phá sản rút đơn yêu cầu.

Riêng việc phá sản đối với tổ chức tín dụng có tính đặc thù, liên quan đến người gửi tiền, có thể dẫn đến phản ứng dây chuyền, gây ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc dân, Luật Phá sản (sửa đổi) năm 2014 bổ sung 1 chương 8 điều (từ điều 97 đến điều 104) về phá sản đối với tổ chức tín dụng. Theo đó, quy định cụ thể về thủ tục phá sản tổ chức tín dụng, quyền, nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản, thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với tổ chức tín dụng, hoàn trả khoản vay đặc biệt, thứ tự phân chia tài sản, trả lại tài sản nhận ủy thác, nhận giữ hộ khi tổ chức tín dụng bị tuyên bố phá sản và thanh lý tài sản phá sản, giao dịch của tổ chức tín dụng trong giai đoạn kiểm soát đặc biệt, quyết định tuyên bố tổ chức tín dụng phá sản. Tất cả đều được quy định có tính ràng buộc và chặt chẽ, tránh trường hợp các tổ chức tín dụng muốn quỵt nợ nên tuyên bố phá sản.

Kim Kim