Nhiều khó khăn trong thi hành án liên quan đến tài sản thế chấp

Trong năm 2023, kết quả thi hành án (THA) có liên quan đến hoạt động tín dụng, ngân hàng đạt thấp cả về việc và tiền (12,28% về việc và 22,88% về tiền). Kết quả THA trên lĩnh vực này đạt thấp phần nào gây ảnh hưởng đến công tác THA dân sự (THADS) nói chung và còn ảnh hưởng đến việc thu hồi nợ của các tổ chức tín dụng.

Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy - Nguyễn Bình Tân phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Triển khai nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự năm 2024. Ảnh: K.K

Tài sản thế chấp khó xử lý

Theo số liệu của Cục THADS tỉnh, năm qua, số việc phải thi hành liên quan đến tín dụng, ngân hàng là 1.471 việc, với số tiền gần 1.124 tỷ đồng, chiếm 10,61% về việc và 54,87% về tiền trong tổng số việc và tiền phải thi hành. Kết quả, chỉ thi hành xong 123 việc, tương ứng với số tiền hơn 186 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 12,28% về việc và 22,88% về tiền.

Rất nhiều tài sản là quyền sử dụng đất ở nhưng không có đường đi dẫn đến bán đấu giá giảm giá nhiều lần, không có người mua, do đó kéo dài thời gian tổ chức THA. Tài sản thế chấp sau khi xử lý xong không đủ thi hành khoản vốn và lãi vay ngân hàng, nên cơ quan THA dân sự phải tiếp tục xử lý tài sản khác để đảm bảo THA; cơ chế xét miễn, giảm lãi suất của ngân hàng mất nhiều thời gian...

Bên cạnh đó, kết quả bán đấu giá tài sản đạt không cao, tổng số việc bán đấu giá chưa thành là 62 việc, tương ứng 111 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm 2022, việc bán đấu giá tài sản thành giảm 17 việc và giảm 22,3 tỷ đồng. Trong đó, có đến 10 việc thực hiện bán đấu giá trên 10 lần, chiếm tỷ lệ 16,13%; 3 việc đấu giá đến lần thứ 20 vẫn không có người mua.

Việc THA cho các tổ chức tín dụng, ngân hàng có mặt thuận lợi là có tài sản thế chấp bảo đảm cho nghĩa vụ THA. Cơ quan THADS không phải xác minh, tìm kiếm tài sản, có điều kiện THA. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi thì cũng xuất hiện nhiều vướng mắc, bất cập. Trên thực tế, việc THA các vụ việc loại này cũng gặp khó khăn do nhiều trường hợp tài sản nằm ở nhiều nơi; chịu sự điều chỉnh của nhiều quy định pháp luật khác nhau, từ pháp luật về THA, pháp luật về dân sự, pháp luật về đất đai đến pháp luật về hôn nhân và gia đình, pháp luật về doanh nghiệp.

Không chỉ vậy, số lượng việc và tiền phải thi hành ngày càng cao, nhiều vụ việc có tính chất phức tạp, khó thi hành; một số quy định pháp luật còn chồng chéo; việc bán đấu giá tài sản không thành khá phổ biến dẫn đến quá trình tổ chức THA bị kéo dài. Ý thức chấp hành pháp luật của công dân, tổ chức chưa cao; công tác phối hợp trong THA chưa thật sự hiệu quả. Trong đó, số vụ việc xử lý tài sản bảo đảm nhưng không thu đủ số tiền phải THA cho các tổ chức tín dụng còn nhiều.

Khó khăn đến từ hai phía

Các cơ quan THA cho rằng, một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến việc khó THA liên quan đến tài sản thế chấp là từ việc lập hồ sơ cho vay của các tổ chức tín dụng, ngân hàng. Việc thẩm định giá trị tài sản thế chấp ban đầu trong nhiều trường hợp chưa đúng thực tế (diện tích chênh lệch, tài sản thấp hơn so với nghĩa vụ bảo đảm); khi cho vay không kiểm tra hiện trạng tài sản, chỉ căn cứ vào giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho người có tài sản. Điều này gây khó khăn cho cơ quan THADS trong việc xử lý tài sản như xác định vị trí, tài sản bảo đảm giảm giá nhiều lần không có người mua từ đó kéo dài thời gian tổ chức thi hành vụ việc.

Ngược lại, các tổ chức tín dụng cũng cho rằng, có nguyên nhân do phía cơ quan THADS như chậm kê biên, xử lý tài sản bảo đảm; chậm bàn giao tài sản cho tổ chức tín dụng. Thời gian từ khi bắt đầu đề nghị THA đến khi xử lý xong tài sản để thu hồi nợ kéo dài. Sự phối hợp, hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức liên quan và chính quyền địa phương trong việc tổ chức cưỡng chế THA chưa hiệu quả.

Ngoài ra, còn có nguyên nhân khách quan như: tổng số án phải giải quyết hằng năm đều có xu hướng tăng, nhiều vụ án lớn, phức tạp phát sinh ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả THA. Một số trường hợp kê biên xử lý một phần tài sản đang thế chấp để đảm bảo THA cho cá nhân khác trong khi tổ chức tín dụng, ngân hàng chưa khởi kiện, chưa giải chấp nên việc làm thủ tục chuyển quyền sử dụng cho người mua trúng đấu giá gặp khó khăn. Người phải THA ngày càng có nhiều thủ đoạn, gây khó khăn trong việc tổ chức thi hành, chây ỳ, né tránh, thiếu thiện chí, không hợp tác trong việc thực hiện các thủ tục về THA, kê biên, xử lý tài sản. Nhiều đương sự lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để cố tình kéo dài thời gian tổ chức THA.

Kim Tuấn