Nâng cao hiệu quả hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án hình sự

Thời gian qua, các cơ quan chức năng (Công an, Viện KSND, TAND) tỉnh, huyện, thành phố đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án hình sự, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Song, vẫn còn một số vướng mắc, sai sót cần sớm khắc phục.

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh giám sát tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự tại huyện Phước Long. Ảnh: M.N

Từ năm 2012 - 2014, các cơ quan điều tra của Công an, Viện KSND đã tiếp nhận, giải quyết 2.786/2.951 tin báo, tố giác tội phạm của người dân, bắt tạm giữ hình sự 1.210 đối tượng. Cơ quan chức năng đã khởi tố điều tra 1.658 vụ án, khởi tố 2.644 bị can có liên quan; ra quyết định không khởi tố 1.029 vụ, còn hơn 300 tin quá hạn luật định. Tòa án thụ lý xét xử 1.548 vụ với 2.939 bị cáo, trong đó có 15,5/585 vụ án sơ thẩm có kháng cáo, kháng nghị bị tòa án cấp phúc thẩm hủy án để điều tra, xét xử lại do sai tội danh, áp dụng hình phạt không đúng pháp luật, chưa đủ căn cứ để kết tội bị cáo, bỏ lọt tội phạm, người phạm tội; sửa tội danh 2 bị cáo…

Có được kết quả trên là do lãnh đạo các đơn vị đã tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuyên môn cho điều tra viên, cán bộ điều tra; quan tâm, giám sát chặt chẽ các vụ việc đang thụ lý điều tra. Công an tỉnh còn tổ chức cho toàn lực lượng quán triệt, thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật, của ngành về trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự. Thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động điều tra, tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư tham gia các hoạt động điều tra theo quy định của pháp luật…

Mặt khác, thực hiện quy chế phối hợp trong công tác giám sát các hoạt động tố tụng, Viện KSND còn tăng cường công tác kiểm sát tạm giữ, tạm giam; quá trình xét, hỏi đều công khai, có sự giám sát của kiểm sát viên, đảm bảo đúng quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giam, tạm giữ. Từ đó, kịp thời phát hiện những sơ hở, thiếu sót để chấn chỉnh, khắc phục sửa chữa…

Tuy nhiên, trong hoạt động tố tụng hình sự của các cơ quan chức năng cũng còn một số vi phạm. Đó là lạm dụng việc tạm giữ hành chính để kéo dài thời gian giữ người bị bắt do phạm tội quả tang dẫn đến cách tính thời hạn tạm giữ không đúng quy định. Nhiều trường hợp bắt người phạm tội quả tang nhưng không ra quyết định tạm giữ. Vi phạm thời hạn gửi quyết định khởi tố vụ án, tài liệu liên quan đến Viện KSND để kiểm sát việc khởi tố. Khi tiến hành hỏi cung chỉ có cán bộ điều tra mà không phải điều tra viên…

Đối với Viện KSND, trong kiểm sát điều tra vụ án, việc đánh giá chứng cứ vụ án chưa chính xác và kiểm sát việc định giá tài sản chưa phù hợp. Tỷ lệ giải quyết án của cơ quan điều tra ở một số huyện còn thấp, chưa đáp ứng chỉ tiêu của ngành đặt ra. Đối với các vụ án bị cấp phúc thẩm hủy để điều tra lại, xét xử lại có một phần lỗi thuộc về kiểm sát viên chưa nghiên cứu kỹ hồ sơ về nhân thân của các bị cáo, các chứng cứ buộc tội, gỡ tội, áp dụng chưa đúng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, không phát hiện và loại bỏ những chứng cứ mâu thuẫn trong hồ sơ vụ án…

Để thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự, hoàn thành nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao phó, thiết nghĩ những vấn đề trên cần được cơ quan chức năng quan tâm, kịp thời tháo gỡ và có biện pháp xử lý nghiêm những trường hợp cố tình vi phạm.

Mỹ Nghi