Nâng cao công tác xét xử để đừng có án oan, sai

Bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/7/2016, với một số nội dung thay đổi về chính sách hình sự, ngành Tòa án tỉnh đang chuẩn bị tích cực để có thể đi vào thực hiện đảm bảo đúng tinh thần của Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015, góp phần giữ vững niềm tin vào công lý, sự công bằng, nghiêm minh và tránh những trường hợp án oan, sai.

Trao Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp tòa án cho nhiều thẩm phán, Hội thẩm nhân dân nhân dịp kỷ niệm thành lập ngành. Ảnh: K.P

Trong năm, tòa hình sự có nhiều giải pháp áp dụng góp phần thiết thực nâng cao chất lượng giải quyết án hình sự. Ngành Tòa án phát động phong trào thi đua với chủ đề “tiếp tục nâng cao chất lượng giải quyết án, không có án oan sai, án quá hạn luật định, hạn chế đến mức thấp nhất án hủy, sửa”. Không những thế, những chuyên đề “đổi mới tranh tụng tại phiên tòa” trong công tác xét xử hình sự, đặc biệt quan tâm đến “nút thắt”, “điểm mờ” của vụ án, tạo điều kiện tranh tụng cho luật sư, bị cáo và người tham gia tố tụng khác để giải quyết đúng pháp luật. Kết quả, nhiều năm qua tòa hình sự không có án để quá thời hạn chuẩn bị xét xử, không có án xử oan, sai, bỏ lọt tội phạm.

Có được kết quả đó, thẩm phán tòa hình sự khi được phân công hồ sơ vụ án luôn chủ động nghiên cứu sâu, thận trọng toàn diện, có mở sổ ghi chép đầy đủ rõ ràng, có sự liên hệ với quy định của pháp luật kịp thời, tìm hiểu những vấn đề mới, đồng thời chủ động dự đoán các tình huống có thể phát sinh để có biện pháp giải quyết, lập kế hoạch xét hỏi, cùng bàn bạc thảo luận các biện pháp, dự đoán tình huống có thể xảy ra. Đặc biệt lưu ý tại phiên tòa, không ngăn cản mà tạo điều kiện cho những người tham gia tố tụng sử dụng tài liệu, sổ sách khi trả lời thẩm vấn và tranh luận.

Trong công tác xét xử hình sự, việc tổ chức phiên tòa phải quan tâm từ giai đoạn chuẩn bị xét xử cho đến sau khi kết thúc phiên tòa. Nếu chỉ quan tâm giai đoạn tranh luận mà không quan tâm từ giai đoạn chuẩn bị xét xử và xét hỏi thì không đảm bảo chất lượng của việc tranh luận, vì có xét hỏi làm cho rõ các vấn đề về hành vi và các chứng cứ chứng minh thì mới có căn cứ và nội dung để tranh luận. Và nếu không quan tâm đến giai đoạn sau khi xét xử thì chưa thật sự đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng công tác xét xử. Việc xét hỏi phải toàn diện cả chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội. Quá trình xét hỏi, phải thể hiện rõ tính dân chủ, bình đẳng giữa hai bên buộc tội và bên gỡ tội… Đây là những kinh nghiệm từ thực tiễn xét xử hình sự trong thời gian qua được bà Nguyễn Thu Hương - Chánh tòa hình sự TAND tỉnh chia sẻ.

Sắp tới đây, khi đưa BLHS 2015 vào thực tiễn, nhiều nội dung thay đổi như mở rộng hình phạt không phải là hình phạt tù theo hướng phạt tiền. Sự thay đổi đối với án treo, trong thời gian thử thách nếu cố tình vi phạm nghĩa vụ thì tòa án có thể buộc chấp hành hình phạt tù thay cho án treo. Hoặc quy định về việc không áp dụng hình phạt tù đối với tội ít nghiêm trọng do lỗi vô ý và có nơi cư trú rõ ràng. Đặc biệt hơn, lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp, BLHS quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân. Nhiều chính sách hình sự thay đổi, trách nhiệm hình sự của pháp nhân hoàn toàn mới, mở rộng hình phạt tiền là hình phạt chính khá nhạy cảm với thẩm phán trực tiếp xét xử… Ngành Tòa án đang rất cần được hướng dẫn thống nhất từ TAND Tối cao, cần các nghị quyết hướng dẫn áp dụng, các đợt tập huấn chuyên sâu.

Cũng theo bà Nguyễn Thu Hương, để tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng công tác xét xử, không có án oan sai, Tòa án cần phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, bản thân thẩm phán phải quán triệt và thực hiện tốt nhiệm vụ, nhanh chóng cập nhật và am hiểu những quy định mới của BLHS, khắc ghi 8 chữ vàng mà Bác Hồ đã dạy ngành Tòa án “phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư”.

KIM PHƯỢNG