Để Luật Bảo vệ môi trường 2014 đi vào cuộc sống: Cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm

Từ ngày 1/1/2015, Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) 2014 chính thức có hiệu lực. Đây là bước tiến quan trọng để Việt Nam tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác BVMT giai đoạn mới. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao để luật thật sự đi vào cuộc sống và có hiệu quả trong lĩnh vực BVMT…

Những quy định tiến bộ

Luật BVMT năm 2014 gồm 20 chương và 170 điều, đã cụ thể hóa tinh thần của Hiến pháp năm 2013: “Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ BVMT”. Đi vào cụ thể hơn, luật có nhiều điểm mới, quy định tiến bộ hơn so với luật cũ.

Cá chết nổi trên kênh vì nguồn nước ô nhiễm. Ảnh: K.P

Quy hoạch BVMT, một phạm vi hẹp hơn của quy hoạch môi trường, góp phần phục vụ chất lượng cuộc sống của con người. Việc đánh giá tác động môi trường chiến lược có giới hạn hơn, tập trung vào các chiến lược, các quy hoạch, giảm bớt những kế hoạch cần phải đánh giá tác động môi trường. Các vấn đề về biến đổi khí hậu, về BVMT biển, hải đảo ở một quốc gia có bờ biển dài, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường cũng đã được luật hóa. Một số khái niệm mới như khái niệm về tăng trưởng xanh, cơ sở và sản phẩm thân thiện với môi trường, quy định về những phòng thí nghiệm, cơ sở nghiên cứu có liên quan đến chất độc da cam cũng đã được đề cập. Luật đã có những quy định đề cao vai trò của các tổ chức xã hội trong việc chung tay với cộng đồng tham gia BVMT. Đồng thời, quy định rõ hơn trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong việc quản lý môi trường, phát hiện, ngăn ngừa những trường hợp vi phạm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường.

Bên cạnh đó, ngày 5/6/2015, Pháp lệnh Cảnh sát môi trường sẽ chính thức có hiệu lực thi hành. Pháp lệnh Cảnh sát môi trường được ban hành đã khắc phục những hạn chế, bất cập của các văn bản quy phạm pháp luật trước đây quy định về công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường; quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức, các điều kiện bảo đảm hoạt động của Cảnh sát môi trường và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường.

Cần sự tuân thủ nghiêm minh

Mặc dù đã có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, nhưng đến nay Luật BVMT 2014 vẫn còn khá mới mẻ. Không chỉ mới với người dân mà còn cả các cơ quan chức năng. Việc tuyên truyền Luật BVMT cũng chưa thật sự sâu rộng. Vì thế, hiệu quả của luật xem ra chưa được như mong đợi.

Là một tỉnh nhỏ, không có nhiều khu công nghiệp, chế xuất lớn, tuy nhiên Bạc Liêu lại có đường bờ biển dài, các báo cáo tác động môi trường do biến đổi khí hậu cũng đáng báo động. Ý thức BVMT của người dân, kể cả các doanh nghiệp không cao, rác thải sinh hoạt, rác thải từ các môi trường sản xuất, kinh doanh thường xuyên không qua xử lý an toàn mà thải trực tiếp ra môi trường…, điều này dẫn đến các con sông ngày đêm oằn mình bởi lượng rác thải, nước thải nguy hại. Thế nhưng, việc xử lý hầu như rất ít và không có tác dụng.

Hầu hết những người dân khi được hỏi về việc chấp hành Luật BVMT đều tỏ ra khá thờ ơ và thiếu hiểu biết, bởi họ cho rằng, đó là việc của… Nhà nước. Ngoài ra, do các địa phương đều không tuân thủ nghiêm các chế tài xử phạt khi cá nhân, tổ chức vi phạm môi trường nên không có tác dụng răn đe.

Hàng ngày, hàng giờ chúng ta đều phải gánh chịu những tác hại từ ô nhiễm môi trường. Luật BVMT và các văn bản hướng dẫn thi hành đã trao chìa khóa để BVMT. Vấn đề là các ngành, các cấp sử dụng chiếc chìa khóa như thế nào để luật thật sự phát huy hiệu quả trong cuộc sống!

Kim Phượng