Cố ý không chấp hành án, có bị xử lý hình sự không?

Hỏi: Gia đình tôi có một bản án dân sự thắng kiện ở tòa án. Nhưng mấy năm rồi mà phía bên kia không chịu thi hành án. Chúng tôi cũng đã yêu cầu nhiều lần nhưng không được. Tôi thấy Bộ luật Hình sự có quy định về tội không chấp hành án. Vậy trong trường hợp của gia đình tôi, liệu bên phải thi hành có bị xử lý tội không chấp hành án?

N.T.T (TP.Bạc Liêu)

Trả lời:

Điều 304 Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định tội không chấp hành án như sau: “Người nào cố ý không chấp hành bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật mặc dù đã bị áp dụng biện pháp cưỡng chế cần thiết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm”.

Như vậy, nếu người phải thi hành án cố ý không chấp hành bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, và thỏa mãn điều kiện là “đã bị áp dụng biện pháp cưỡng chế cần thiết” thì có thể bị xử lý hình sự. Mặc dù luật có quy định loại tội này nhưng trên thực tế, lại không có trường hợp nào bị khởi tố, xử lý về tội phạm này. Tại Bạc Liêu cho đến thời điểm hiện tại cũng chưa có vụ án nào được đưa ra xét xử tội không chấp hành án theo Điều 304 Bộ luật Hình sự. Nguyên nhân một phần do việc hướng dẫn Luật chưa đầy đủ. Tội không chấp hành án lần đầu tiên đã được quy định thành một tội danh độc lập trong Bộ luật Hình sự 1999, nhưng chỉ quy định chế tài mà chưa có hướng dẫn cụ thể về các yếu tố cấu thành tội danh không chấp hành án và thế nào là ''đã bị áp dụng biện pháp cưỡng chế cần thiết'' nên khó cho các cơ quan tố tụng trong việc khởi tố, truy tố và xét xử.

Bộ luật Hình sự năm 2015, Điều 380 quy định tội không chấp hành án đã khắc phục hạn chế của Điều 304 Bộ luật Hình sự bổ sung điều kiện để khởi tố tội không chấp hành án “đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm”. Và bổ sung thêm một số hành vi sẽ bị phạt tù theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự gồm: Chống lại chấp hành viên hoặc người đang thi hành công vụ; Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt; Tẩu tán tài sản, đồng thời phạt tiền người vi phạm tối đa lên đến 50 triệu đồng.

Tuy nhiên, do Bộ luật Hình sự năm 2015 đang trong thời hạn bị hoãn thời gian có hiệu lực, nên trên thực tế, gia đình bạn vẫn phải chờ.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG