Các vấn đề trọng tâm xin ý kiến nhân dân về dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi)

Thực hiện Quyết định số 01/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi), trong tháng 2 và 3/2015, các ngành, các cấp, các đơn vị trong tỉnh tổ chức triển khai Quyết định của Thủ tướng, tổ chức các hội nghị lấy ý kiến nhân dân. Xoay quanh đó, có 10 vấn đề trọng tâm cần xin ý kiến nhân dân liên quan đến dự thảo. Báo Bạc Liêu phối hợp với Sở Tư pháp giới thiệu tóm tắt các nội dung này đến bạn đọc.

Vấn đề thứ 1: Trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự

Bộ luật Dân sự (BLDS) hiện hành quy định nguyên tắc tất cả các quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ nhưng chưa quy định cụ thể trách nhiệm của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác trong việc thụ lý, giải quyết vụ, việc dân sự trong trường hợp chưa có quy định của pháp luật về vụ, việc dân sự đó. Dự thảo BLDS tại Điều 19 quy định Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng. Trong trường hợp này, Tòa án căn cứ vào tập quán, nguyên tắc áp dụng pháp luật tương tự, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và lẽ công bằng để xem xét, giải quyết.

Hội nghị triển khai kế hoạch của UBND tỉnh vể tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo BLDS (sửa đổi) tại Sở Tư pháp. Ảnh: Trần Sơn

Về vấn đề này, dự thảo xin ý kiến nhân dân với hai hướng khác nhau hiện nay. Một nhất trí với quy định của dự thảo, cho rằng quy định này sẽ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân một cách kịp thời và triệt để hơn vì Tòa án có trách nhiệm xem xét, giải quyết mọi tranh chấp dân sự, kể cả trong trường hợp không có luật điều chỉnh. Quy định này cũng thỏa mãn với quy định của Hiến pháp năm 2013 về nhiệm vụ của TAND trong việc bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Loại ý kiến phản đối quy định của dự thảo với các lý do, dự thảo quy định như vậy quá chung chung, không có tiêu chí rõ ràng. Hơn nữa, Hiến pháp năm 2013 cũng khẳng định, thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Việc quy định thẩm phán và Hội thẩm phải đưa ra phán quyết kể cả trong trường hợp không có luật là chưa phù hợp với Hiến pháp. Ngoài ra, còn phụ thuộc đến trình độ nghiệp vụ của đội ngũ thẩm phán tòa án.

Vấn đề thứ 2: Quyền nhân thân

BLDS hiện hành quy định 26 quyền nhân thân (từ Điều 26 đến Điều 51). Dự thảo BLDS tiếp tục quy định các quyền nhân thân cụ thể, sửa đổi một số điều cho phù hợp với Hiến pháp như quyền được bảo đảm an toàn về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân (thay cho quyền bí mật đời tư)...; đồng thời bổ sung một số quyền mới như quyền lập hội, quyền tiếp cận thông tin, quyền sống...

Đối với vấn đề này, nếu nhất trí với quy định của dự thảo, tức là ủng hộ việc BLDS cụ thể hóa các quyền nhân thân quy định trong Hiến pháp và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Ngoài ra, việc cụ thể hóa các quyền nhân thân sẽ tạo thuận lợi hơn cho việc áp dụng pháp luật trong thực tiễn. Trái ngược lại, quan điểm thứ hai cho rằng, việc BLDS quy định lại các quyền nhân thân đã được quy định trong Hiến pháp là không cần thiết. Các ý kiến này đề nghị BLDS không nên quy định lại các quyền nhân thân đã được ghi nhận trong Hiến pháp mà chỉ nên quy định một số quyền nhằm xác định tư cách chủ thể của cá nhân trong quan hệ dân sự, như là: quyền về họ, tên, nơi cư trú và một số quyền nhân thân đặc thù không quy định cụ thể trong Hiến pháp, như là: quyền xác định lại giới tính, quyền đối với hình ảnh, quyền được khai sinh, khai tử…

(còn tiếp)

K.K