Bị tâm thần gây án, cha mẹ có chịu trách nhiệm?

Hỏi: Hàng xóm của nhà tôi có đứa con bị tâm thần. Trong một lần mâu thuẫn với gia đình tôi, người này đã chạy sang nhà tôi quậy phá, đập đồ gây hư hại, sau đó còn ném gạch đá vào nhà khiến em tôi bị thương. Khi công an đến đưa về trụ sở tạm giữ, sau đó biết đối tượng bị tâm thần thì cho gia đình bảo lãnh về. Nhà bên đó ngang nhiên tuyên bố với mọi người rằng con họ bị tâm thần, nên không phải chịu trách nhiệm về những việc làm này. Họ cũng không bồi thường đối với những tài sản gia đình tôi bị thiệt hại do hành vi đập phá của con họ gây ra.

Xin hỏi người tâm thần có phải chịu trách nhiệm về hành vi trên không? Nếu không thì ai sẽ đứng ra bồi thường thiệt hại cho gia đình tôi?

Emgaibl1996@yahoo.com.vn

Trả lời: Điều 13 của Bộ luật Hình sự quy định về tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự như sau:

“1. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh”.

Theo quy định nêu trên, nếu con nhà hàng xóm (tạm gọi là A) bị bệnh tâm thần và khi thực hiện hành vi đập phá nhà bạn, A không có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình thì A sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, cơ quan công an không xử lý đối tượng này là đúng. Tuy nhiên, việc xác định một người có bị tâm thần hay không phải có cơ quan giám định y khoa kết luận bằng văn bản.

Đối với vấn đề bồi thường thiệt hại do người bị tâm thần gây ra, theo quy định tại khoản 3, Điều 606 Bộ luật Dân sự 2005 thì khi “người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường”. Như vậy, trong trường hợp gia đình bạn, nếu A có tài sản riêng thì người giám hộ cho A phải lấy tài sản của A để bồi thường, nếu A không có tài sản hoặc tài sản không đủ thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình. Cha mẹ của A phải đứng ra bồi thường cho gia đình bạn, trừ trường hợp họ chứng minh được họ hoàn toàn không có lỗi trong việc giám hộ.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG