Chống thất thu thuế qua chuyển nhượng đất đai

Thời gian qua, thị trường bất động sản (BĐS) trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu phát triển khá mạnh, số lượng giao dịch lớn, tuy nhiên, các giao dịch này lại gây nhiều thất thoát trong thu thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất (QSDĐ), khiến Nhà nước bị thất thu. Nguyên nhân do giá chuyển nhượng trên hợp đồng thấp hơn rất nhiều so với giá thực tế của các bên mà ngành Thuế không thể thống kê được.

TRỐN THUẾ TRONG MUA BÁN BĐS

Thực trạng thất thu thuế trong các giao dịch BĐS đa phần là do khi ký kết hợp đồng, giao dịch chuyển nhượng, các bên đã thỏa thuận ghi giá thấp hơn so với giá thực tế giao dịch để tránh phải nộp một khoản tiền về phí, thuế theo tỷ lệ phần trăm do Nhà nước quy định. Trong trường hợp này, các tổ chức hành nghề công chứng và cơ quan thuế đều không có cơ sở để xác định giá thực tế của hai bên giao dịch mà chỉ căn cứ vào các quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã hướng dẫn để thu phí và thuế, từ đó dẫn đến thất thu trong tính thuế thu nộp ngân sách. Theo khoản 5 Điều 143 của Luật Quản lý thuế thì hành vi sử dụng chứng từ, tài liệu không phản ánh đúng bản chất giao dịch hoặc giá trị giao dịch thực tế để xác định sai số tiền thuế phải nộp là hành vi trốn thuế.

Không những vậy, hiện tại việc khai giá sai so với giá chuyển nhượng thực tế còn trở thành một quy định bất thành văn của các bên giao dịch và được không ít văn phòng công chứng… ngó lơ. Cụ thể, một người mua đất tại TP. Bạc Liêu cho biết, bản thân ông sau khi làm thủ tục chuyển nhượng đất đã tiết kiệm được một khoản tiền đóng thuế vì giá khai mua bán là giá nhà nước quy định chỉ vài trăm triệu đồng, trong khi giá chuyển nhượng thực tế hơn 1,5 tỷ đồng. Đây chính là cách để né đóng thuế theo quy định của Nhà nước. Không chỉ người dân tự thỏa thuận với nhau, thậm chí một số văn phòng công chứng, để thu hút khách hàng, còn “mách nước”, hướng dẫn cho các bên thực hiện.

Việc làm này lâu dần trở thành thói quen trong các giao dịch mua bán BĐS, người dân cảm thấy bình thường vì không vi phạm pháp luật và khi giao dịch mua bán sẽ khai giá thấp hơn giá mua bán để tránh phải đóng thuế cao. Các cơ quan chức năng không kiểm soát đến nơi, nếu phát hiện thì chế tài xử lý nhẹ cũng là nguyên nhân khiến người dân coi nhẹ việc này, nên tính thượng tôn pháp luật không được thực thi.

Ảnh minh họa. B.T

CHẾ TÀI CHỐNG THẤT THU THUẾ

Nhằm chấn chỉnh, xử lý tình trạng thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS, cuối tháng 4/2022, Bộ Tài chính có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS. Một trong những vấn đề hiện nay là thiếu sự phối hợp trao đổi về cơ sở dữ liệu, thiếu minh bạch về giá chuyển nhượng. Bên cạnh đó, việc xây dựng các mức giá của Nhà nước chưa tiệm cận với giá thị trường, đây cũng chính là kẽ hở để nhiều cá nhân, tổ chức “né” thuế khi kê khai giá chuyển nhượng không đúng giá thực tế.

Để giải quyết được thực trạng trốn tránh nghĩa vụ thuế đối với hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS, đồng thời giúp người dân tạo thành thói quen kê khai đúng giá mua bán BĐS, cần sự vào cuộc và kết hợp sức mạnh của nhiều cơ quan, tổ chức. Trước hết, trách nhiệm của cơ quan thuế trong quản lý, kiểm tra. Kế đó phải là trách nhiệm của các văn phòng công chứng.

Thấy được vấn đề này, ngày 22/2/2022, Bộ Tư pháp đã ban hành Công văn 489 chống thất thu thuế trong hoạt động chuyển nhượng BĐS. Bộ Tư pháp đề nghị Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo, quán triệt các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện nghiêm túc các quy định về trình tự, thủ tục công chứng hợp đồng, giao dịch; hướng dẫn người yêu cầu công chứng kê đúng giá thực tế mua bán để làm căn cứ tính thuế theo quy định của pháp luật. Phối hợp với Cục Thuế, Công an tỉnh và các cơ quan liên quan tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra hoạt động công chứng tại địa phương nói chung và việc công chứng các hợp đồng, giao dịch về BĐS nói riêng. Có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền có biện pháp xử lý hành vi trốn thuế trong chuyển nhượng, kinh doanh BĐS (nếu có).

KIM TUẤN