Quản lý nhà nước về trật tự xây dựng: Yếu kém do đùn đẩy trách nhiệm

Một trong những nội dung “nóng” được cử tri quan tâm và theo dõi trong kỳ họp lần thứ 16 HĐND tỉnh vừa qua chính là công tác quản lý nhà nước về trật tự xây dựng (TTXD). Tuy ngành chủ quản đã trả lời chất vấn nhưng vẫn chưa làm hài lòng cử tri và các đại biểu HĐND. Bởi “trái bóng trách nhiệm” cứ chuyền từ đơn vị này sang đơn vị khác!

Hiện trạng bừa bộn của Khu dân cư Thiên Long (Phường 5, TP. Bạc Liêu). Ảnh: N.Q

XỬ LÝ KIỂU “BẮT CÓC BỎ ĐĨA”

Theo báo cáo giám sát của HĐND tỉnh, từ ngày 1/1/2016 - 30/7/2020, UBND các cấp và các cơ quan, đơn vị đã phát hiện, xử lý 764 trường họp vi phạm về TTXD, với tổng số tiền xử phạt gần 12,7 tỷ đồng. Kết quả đã có 421/764 trường họp chấp hành quyết định xử phạt (đạt 55,1%), với số tiền nộp phạt hơn 6,1 tỷ đồng (đạt 48,38%). Trong tổng số 764 trường hợp vi phạm, có 36 trường hợp thuộc thẩm quyền xử phạt của UBND tỉnh, với tổng số tiền xử phạt trên 2 tỷ đồng. Song, đến nay chỉ có 3/36 trường họp chấp hành quyết định xử phạt (chiếm 8,33%), với số tiền 115 triệu đồng!

Đặc biệt, qua giám sát và kiểm tra thực tế, phát hiện có đến 16 khu dân cư tự phát thuộc địa bàn TP. Bạc Liêu, huyện Vĩnh Lợi và huyện Đông Hải, với tổng diện tích đất trên 63.710m² (chủ yếu là đất trồng lúa, đất trồng cây lâu năm và đất nuôi trồng thủy sản) do người dân tự ý san lấp mặt bằng và tách thành 587 thửa để chuyển nhượng hoặc xây dựng nhà ở. Từ con số cụ thể trên cho thấy, công tác quản lý về TTXD còn chưa nghiêm và việc phát hiện, xử lý chẳng khác nào “bắt cóc bỏ đĩa”!

Cụ thể vi phạm về TTXD như: xây dựng không phép, sai phép, sai quy hoạch xây dựng được duyệt; tình trạng lấn chiếm đất công, tái chiếm đất tại các dự án đã được Nhà nước thu hồi, phân lô bán nền trái phép... liên tiếp diễn ra và chưa có điểm dừng. Trong khi đó, việc chấp hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính còn thấp, nhất là chấp hành hình thức xử phạt bổ sung buộc phá dỡ công trình vi phạm, trả lại hiện trạng ban đầu gần như khó khả thi và thường là sau khi nộp phạt xong thì cho tồn tại! Đây là tiền lệ dẫn đến tâm lý ỷ lại và tạo ra hệ lụy xấu: vô tư làm, nếu bị phát hiện thì cứ nộp phạt là xong!

Đáng quan tâm nữa là tình trạng người dân sang nhượng quyền sử dụng đất, tự ý san lấp mặt bằng, phân lô bán nền và xây dựng công trình nhà ở, hình thành nên các khu dân cư tự phát vẫn còn diễn ra và có chiều hướng gia tăng. Trong đó, tập trung nhiều ở địa bàn TP. Bạc Liêu, huyện Vĩnh Lợi và huyện Đông Hải. Thêm vào đó, ngành quản lý và các địa phương còn chưa chủ động nắm địa bàn, thiếu quyết liệt trong việc kiểm tra, xử lý và ngăn chặn ngay từ đầu các công trình xây dựng vi phạm trên đất nông nghiệp, lâm nghiệp, vi phạm hành lang an toàn giao thông, đê điều, để người dân tiến hành xây dựng, đến khi công trình hoàn thành mới vào kiểm tra, xử lý, gây khó khăn cho công tác cưỡng chế, tháo dỡ công trình vi phạm. Như huyện Đông Hải hiện nay có đến 140 hộ dân đang lấn chiếm đê Đông để cất nhà, dựng chòi và khai thác thành nơi sản xuất rau màu, gây nên nhiều khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng khi nâng cấp và mở rộng tuyến đê này.

Tuyến đê Đông (huyện Đông Hải) bị chiếm làm nơi sản xuất rau màu.

TRÁCH NHIỆM CỦA AI?

Tồn tại bất cập trên bao gồm nhiều nguyên nhân và trách nhiệm của các bên liên quan nhất thiết phải được làm rõ. Đó là các tổ chức, cá nhân thuộc cơ quan chuyên môn cấp huyện, xã, phường được giao nhiệm vụ quản lý về đất đai, xây dựng tại địa phương buông lỏng công tác quản lý, thiếu trách nhiệm trong việc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thành đất ở khi không phù hợp quy hoạch xây dựng, không đảm bảo hạ tầng kỹ thuật. Cụ thể, chính quyền địa phương cho chuyển mục đích sử dụng đất khi chưa kiểm tra, đánh giá sự phù hợp với quy hoạch chuyên ngành, chưa đảm bảo điều kiện hạ tầng; Thiếu kiểm tra dẫn đến việc người dân đầu tư hạ tầng giao thông trên đất nông nghiệp, đấu nối trái phép là tiền đề để hình thành nên các khu dân cư tự phát; Không kiểm tra kịp thời để phát hiện các công trình xây dựng trái phép trong các khu dân cư tự phát để xử lý dứt điểm theo quy định.

Một vấn đề đáng quan tâm nữa là ngành quản lý lâu nay chỉ mới quan tâm đến khâu thủ tục và triển khai dự án, còn việc kiểm tra tiến độ dự án theo đúng cam kết của nhà đầu tư gần như phớt lờ và gánh chịu hậu quả từ việc thiếu trách nhiệm này không ai khác chính là người dân và các tổ chức tài chính. Có rất nhiều dự án phát triển khu dân cư “núp bóng” nhà ở xã hội hay nhà thu nhập thấp thực chất là vẽ lên để huy động vốn và bản thân nhà đầu tư không đủ năng lực tài chính để thực hiện các dự án này. Như dự án Khu dân cư Thiên Long (Phường 5, TP. Bạc Liêu) đến nay hạ tầng vẫn chưa hoàn hiện và người dân sinh sống tại khu dân cư này cũng không thể bán nhà vì chưa có sổ đỏ, thậm chí có hộ đã có sổ đỏ rồi nhưng bán cũng chẳng ai mua vì “nắng bụi, mưa sình” và ngập lụt. Rồi một số khu dân cư khác trên địa bàn TP. Bạc Liêu và TX. Giá Rai, chủ đầu tư phải ngồi tù vì tội chiếm dụng vốn…

Xây dựng nhà thu nhập thấp trong Khu dân cư Tràng An (Phường 7, TP. Bạc Liêu) góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân. Ảnh: L.D

Không chỉ chưa làm tốt công tác quản lý, các sở, ngành còn chưa thường xuyên tiến hành thanh tra, kiểm tra việc thực thi pháp luật của UBND cấp huyện, UBND cấp xã trong lĩnh vực quản lý nhà nước. Từ đó việc phát hiện các hành vi vi phạm về sử dụng đất đai, xây dựng tại địa phương chưa kịp thời, chưa ngăn chặn và xử lý dứt điểm các khu dân cư tự phát trên địa bàn tỉnh. Cũng như còn chậm trễ trong việc tham mưu cho UBND tỉnh trong việc ban hành các quyết định trong công tác quản lý đất đai, TTXD và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Từ thực trạng trên cho thấy, việc giám sát trách nhiệm và truy cứu trách nhiệm của ngành quản lý, địa phương cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Làm tốt việc này sẽ khắc phục được bệnh “đổ lỗi” và đùn đẩy trách nhiệm, hay cứ phải “rút kinh nghiệm” rồi năm sau lại phát sinh cao hơn năm trước?!

LƯ TRUNG

Theo quy định tại Khoản 3, Điều 9 của Quyết định số 17 của UBND tỉnh ban hành quy định về cấp phép xây dựng thì công tác quản lý và xử lý vi phạm TTXD thuộc trách nhiệm của UBND cấp huyện theo địa giới quản lý. Còn theo Quyết định số 13 của UBND tỉnh ban hành quy định một số nội dung về công tác quản lý TTXD trên địa bàn tỉnh, thì công tác quản lý TTXD đối với các công trình vi phạm thuộc thẩm quyền quản lý, xử lý của UBND cấp huyện, cấp xã…

Thực hiện nghiêm các quyết định của UBND tỉnh về xử lý công trình vi phạm

Để nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác quản lý nhà nước về TTXD trên địa bàn, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 45/NQ-HĐND ngày 8/12/2020 về kết quả giám sát công tác quản lý nhà nước về TTXD trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2016 - 2020.

Theo đó, HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả của công tác quản lý TTXD trên địa bàn tỉnh, nhất là chỉ đạo thực hiện nghiêm các quyết định của UBND tỉnh và Sở Xây dựng về xử lý công trình vi phạm. Trước mắt, có giải pháp chỉ đạo khắc phục các hạn chế, tồn tại trong báo cáo giám sát của HĐND đã nêu.

Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Kế hoạch số 89 của UBND tỉnh về việc thực hiện Quyết định số 1398 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, đảm bảo các nội dung hoàn thành đúng thời gian.

Chỉ đạo các sở, ngành tiến hành rà soát, đôn đốc và có giải pháp xử lý dứt điểm các dự án chậm triển khai hoặc chậm tiến độ; nhất là khẩn trương xử lý và chấn chỉnh các khu dân cư tự phát trên địa bàn tỉnh như đã nêu trong báo cáo giám sát.

Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn nghiên cứu đề xuất về tổ chức bộ máy quản lý TTXD phù hợp với các quy định và tình hình thực tế của địa phương, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về TTXD trên địa bàn tỉnh.

Quan tâm phân bổ kinh phí cho công tác quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, quy hoạch phân khu tại một số khu vực dân cư có nhu cầu cấp thiết để làm cơ sở cho công tác quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng, quản lý TTXD.

Chỉ đạo các ngành, các cấp rà soát lại các nội dung còn bất cập trong công tác quản lý, xử lý vi phạm TTXD, công tác cấp phép, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để điều chỉnh cho phù hợp nhằm đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả trong việc quản lý. Đôn đốc Tổ công tác theo Quyết định số 919/QĐ-UBND ngày 9/6/2020 của Chủ tịch UBND tỉnh đẩy nhanh tiến độ thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai, xây dựng, báo cáo kết quả để xử lý theo quy định.

K.T (trích Nghị quyết số 45/NQ-HĐND)

Ông Huỳnh Quốc Ca, Giám đốc Sở Xây dựng: Cương quyết xử lý khu dân cư tự phát theo đúng quy định pháp luật

Ông Huỳnh Quốc Ca - Giám đốc Sở Xây dựng trả lời chất vấn của đại biểu về công tác quản lý TTXD tại kỳ họp thứ 16, HĐND tỉnh khóa IX.

Đối với việc phân lô bán nền trái phép: Sở Xây dựng sẽ phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND cấp huyện rà soát, tổng hợp các khu dân cư tự phát đã hình thành trên địa bàn tỉnh để tiến hành phân loại, xử lý.

Trường hợp khu nào phù hợp quy hoạch, đủ điều kiện khắc phục, đề xuất UBND tỉnh cho phép tiến hành lập thủ tục (kể cả xử lý vi phạm hành chính nếu có) theo quy định pháp luật, mục đích nhằm giải quyết nhu cầu khó khăn về nhà ở để người dân ổn định cuộc sống. Trường hợp khu nào không đủ điều kiện lập thủ tục thì cương quyết xử lý theo đúng quy định pháp luật, buộc tháo dỡ công trình, kể cả chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định.

Tại hội nghị chuyên đề công tác quản lý nhà nước về TTXD ngày 12/11/2020 vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo tại Văn bản số 5061/UBND-KT ngày 19/11/2020: “UBND cấp huyện rà soát tất cả các khu tách thửa, phân lô, bán nền trái phép trên địa bàn quản lý để tiến hành ngăn chặn, xử lý kịp thời, dứt điểm, không để phát sinh thêm. Trường hợp địa phương nào còn để phát sinh thêm các khu dân cư tự phát thì tiến hành xử lý trách nhiệm của người đứng đầu địa phương đó theo quy định của pháp luật”.

Hiện nay, UBND tỉnh đã có quyết định thành lập Đoàn thành tra liên ngành do Thanh tra tỉnh làm Trưởng đoàn để tiến hành thanh tra việc chuyển mục đích, phân lô, tách thửa, hình thành khu dân cư tự phát trên địa bàn tỉnh.

Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về TTXD trên địa bàn tỉnh thời gian tới, Sở Xây dựng sẽ tập trung thực hiện các giải pháp sau: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra công vụ, hành chính đối với UBND cấp huyện trong công tác quản lý nhà nước về cấp phép xây dựng; quản lý, thực hiện theo quy hoạch được duyệt; quản lý, xử lý vi phạm TTXD trên địa bàn, nhất là tại các khu dân cư tự phát để kịp thời chấn chỉnh, khắc phục, xử lý theo quy định của pháp luật và các ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh.

Rà soát, tổng hợp các chồng chéo, bất cập, vướng mắc giữa Luật Đất đai 2013, Luật Nhà ở 2014, Luật Xây dựng 2014 để kiến nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung, thay thế, hủy bỏ cho phù hợp, tạo cơ sở quản lý hiệu quả, khả thi cho các ngành, các cấp triển khai thực hiện.

Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về quản lý TTXD cho cán bộ, công chức phụ trách thuộc UBND cấp huyện, UBND cấp xã về các quy trình xử phạt vi phạm TTXD đối với các hành vi: sai phép, không phép, sai quy hoạch. Việc tập huấn đảm bảo có hiệu quả, có tình huống xử lý cụ thể để chứng minh, áp dụng phù hợp thực tế và quy định pháp luật.