Đừng để người lao động bị mất quyền lợi

Phải khẳng định rằng, việc thực hiện tốt chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (BHXH, BHYT, BHTN) đóng vai trò quan trọng và góp phần đảm bảo an sinh xã hội. Song, việc thực hiện chính sách này cũng gặp nhiều khó khăn khi tình trạng nợ BHXH, BHYT, BHTN vẫn còn diễn ra.

Lao động làm việc tại Công ty TNHH MTV thủy sản Tân Phong Phú (huyện Hòa Bình). Ảnh: T.A

THAY NHAU NỢ

Thực tiễn đã chứng minh, khi người lao động (NLĐ) rơi vào cảnh khó khăn do mất sức lao động, tai nạn nghề nghiệp, hoặc mắc phải những căn bệnh hiểm nghèo thì mới thấy hết ý nghĩa và tầm quan trọng của việc tích cực tham gia BHXH, BHYT, BHTN.

Điều đó lại càng cần thiết trong điều kiện nền kinh tế vừa được phục hồi sau những ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, nhiều lao động hiện nay đã và đang rơi vào hoàn cảnh rất khó khăn do nạn chiếm dụng tiền BHXH, BHYT và BHTN từ nhiều doanh nghiệp. Đó là tình trạng trốn đóng và để nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN kéo dài. Đáng quan tâm hơn cả là vấn nạn này có chiều hướng gia tăng và làm ảnh hưởng trực tiếp đến các quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ. Như huyện Hòa Bình, tính đến hết tháng 9/2023, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn huyện Hòa Bình hơn 6,9 tỷ đồng. Trong đó, có 3 công ty có nợ kéo dài nhiều năm gồm: Công ty TNHH MTV thủy sản Tân Phong Phú, Công ty TNHH MTV Ngân Đạt và Công ty TNHH Phước Đạt, với tổng số nợ gần 5,8 tỷ đồng. Điều đáng nói là các doanh nghiệp này đã được ngành BHXH làm việc và đôn đốc nhắc nhở, gửi thông báo, đối chiếu nợ và tiến hành cả công tác kiểm tra, thanh tra. Đồng thời, UBND tỉnh cũng đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính, nhưng đến nay vẫn chưa thanh toán hết nợ.

Thực tế cho thấy, việc các công ty, doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN, hay trốn hoặc không tham gia thực hiện chính sách BHXH, BHYT và BHTN sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của NLĐ khi các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp phát sinh trong quá trình làm việc sẽ không được giải quyết. Ngoài ra, khi NLĐ chuyển đến công ty khác làm việc cũng sẽ không chốt được BHXH, quyền lợi “bị treo” và không được giải quyết các chế độ liên quan đến BHXH.

Ông Châu Trấn Lợi - Phó Giám đốc  BHXH huyện Hòa Bình, chia sẻ: “Tình trạng chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các doanh nghiệp và đơn vị sử dụng lao động không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi chính đáng của NLĐ, mà còn tác động đến công tác an sinh xã hội trên địa bàn huyện. Để tiếp tục tăng cường công tác thu, thu hồi số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các đơn vị và doanh nghiệp, cùng với sự nỗ lực, quyết liệt của ngành BHXH, rất cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm chấp hành đóng BHXH, BHYT đúng quy định của các doanh nghiệp trên địa bàn. Cùng với đó, các phòng, ban, ngành địa phương cần phối hợp chặt chẽ để nắm bắt thường xuyên tình hình “sức khỏe” của doanh nghiệp, tăng cường thanh tra, kiểm tra, kịp thời cảnh báo, đi đến phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, qua đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NLĐ”.

XÂY DỰNG “ĐIỂM TỰA” VỮNG CHẮC

Chuyện doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN đã được nói nhiều và bàn nhiều nhưng xem ra căn bệnh này vẫn chưa được chữa trị dứt điểm. Như năm 2022, tổng số nợ BHXH, BHYT, BHTN cũng vượt hơn con số 40.270 triệu đồng. Trong khi ngành BHXH đã rất quyết liệt trong công tác này, bằng chứng là năm 2022, BHXH tỉnh Bạc Liêu đã thực hiện gần 50 cuộc thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch và đột xuất tại 195 đơn vị. Qua công tác thanh tra và kiểm tra tại các đơn vị sử dụng lao động có tổng số hơn 550 lao động chưa đóng và đóng thiếu BHXH, BHYT, BHTN. Từ đó, đề nghị truy thu hơn 793 triệu đồng. Đặc biệt, tổng số nợ của các đơn vị qua thanh tra, kiểm tra hơn 20.400 triệu đồng. Đồng thời ban hành 5 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 5 doanh nghiệp do có hành vi chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT, với tổng số tiền xử phạt trên 191.979 triệu đồng và trình Chủ tịch UBND tỉnh ban hành 5 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 5 doanh nghiệp, với tổng số tiền xử phạt hơn 682 triệu đồng. Riêng 9 tháng năm 2023, BHXH tỉnh đã thực hiện thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch là 81/123 đơn vị và đã nhắc nhở, xử lý nhiều trường hợp vi phạm.

Qua công tác thanh tra, kiểm tra của BHXH và các đoàn kiểm tra liên ngành cho thấy, việc nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN, hay cố tình né tránh, thậm chí “lách luật” trong thực hiện chính sách an sinh này gần như xảy ra hầu hết ở các doanh nghiệp. Đó là việc doanh nghiệp đăng ký số lao động tham BHXH, BHYT, BHTN ít hơn số lao động thực tế và đem lý do lao động thời vụ để cố tình né tránh trách nhiệm phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ theo đúng quy định của pháp luật. Đó là chưa nói đến việc NLĐ không hề biết các doanh nghiệp - nơi họ đang trực tiếp làm việc đã chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN của họ để làm vốn kinh doanh, hay gửi ngân hàng lấy lãi. Đến khi gặp tai nạn hay mắc những căn bệnh nghề nghiệp, hoặc mất việc làm, NLĐ cần tới sự giúp đỡ của quỹ BHXH, BHYT, BHTN thì hầu như không nhận được sự trợ cấp nào, bởi doanh nghiệp nơi họ làm việc đang nợ BHXH, BHYT và BHTN. Vì vậy, việc cả hệ thống chính trị có giải pháp ngăn ngừa ngay từ đầu không chỉ có ý nghĩa bảo vệ các quyền lợi chính đáng của NLĐ, mà còn tham gia vào giải quyết tốt các vấn đề an sinh của địa phương.

Một giải pháp quan trọng và mang tính quyết định trong thực hiện tốt chính sách an sinh này và chủ động đấu tranh phòng ngừa nạn doanh nghiệp chiếm dụng hay cố tình nợ tiền BHXH, BHYT và BHTN chính là phát huy tốt vai trò và tiếng nói của tổ chức Công đoàn. Ở các doanh nghiệp ấy, tổ chức Công đoàn phải đủ mạnh và mạnh dạn đấu tranh vì các lợi ích hợp pháp của NLĐ gắn với sự phối hợp với các cấp ủy đảng, chính quyền và các ngành quản lý trong việc kiểm tra, giám sát doanh nghiệp trong thực hiện Luật BHXH và các thỏa ước tập thể. Đặc biệt là tổ chức Công đoàn phải gắn kết được NLĐ với nhau, nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong việc thương lượng và buộc các chủ doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định được cụ thể hóa trong Luật Lao động và Luật BHXH, qua đó trở thành “điểm tựa” vững chắc cho NLĐ.

NGỌC TRUNG

Để khắc phục tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN hiện nay, cùng với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, BHXH tỉnh đã và đang tích cực kiểm tra, đối chiếu, đôn đốc đơn vị, doanh nghiệp trích nộp đầy đủ, kịp thời theo quy định của Luật BHXH. Đồng thời hằng tháng thông báo kịp thời tiến độ thu nộp BHXH, BHYT, BHTN của đơn vị để chủ sử dụng lao động nắm rõ tình hình và có kế hoạch trong việc đóng nộp đúng quy định.

Tổng hợp, phân tích và phân loại các đơn vị nợ BHXH và chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan thực hiện các biện pháp thu nợ BHXH.

Phối hợp với Thanh tra Sở LĐ-TB&XH, Liên đoàn Lao động tỉnh và Công an tỉnh tổ chức các cuộc thanh tra, kiểm tra liên ngành tại các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn, xử lý đúng theo quy định của pháp luật các đơn vị trốn đóng, chậm đóng BHXH.

Cơ quan BHXH cũng sẽ tiếp tục thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính, làm tốt công tác thu và chi trả, tạo mọi điều kiện thuận lợi và bảo đảm quyền lợi của người tham gia BHXH, BHYT, BHTN theo quy định của pháp luật.