Chuyển đổi số: Quyết tâm cao, nỗ lực lớn và hành động thiết thực

>> Bài 1: NHU CẦU CHO PHÁT TRIỂN

Bài 2: Còn lắm khó khăn và nhiều rào cản 

Với tinh thần đổi mới, việc số hóa toàn diện là yêu cầu tất yếu, đặc biệt là với chủ trương chuyển đổi số (CĐS) của Chính phủ trong những năm gần đây. Tuy nhiên, quá trình CĐS của Bạc Liêu diễn ra còn chậm so với các tỉnh, thành phố trong cả nước và gặp nhiều trở ngại. Những khó khăn, thách thức tạo nên rào cản trong CĐS mà tỉnh đang đối mặt có cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan.

Công dân làm thủ tục cấp hộ chiếu trực tuyến tại Phòng An ninh đối ngoại (Phòng Quản lý xuất nhập cảnh) - Công an tỉnh Bạc Liêu. Ảnh minh họa: N.Q

NGƯỜI DÂN CHƯA SẴN SÀNG NHẬP CUỘC

Trò chuyện với chị N. - một hộ kinh doanh ăn uống ở khu vực chợ đêm Phường 3 (TP. Bạc Liêu) về việc thời gian tới thành phố sẽ xây dựng mô hình chợ 4.0 không dùng tiền mặt và tuyến đường không dùng tiền mặt, chị than thở: “Trước giờ tôi mua bán toàn dùng tiền mặt, chưa từng sử dụng thẻ ngân hàng hay chuyển tiền trên điện thoại, tới lúc đó không biết làm sao. Tôi cũng lớn tuổi không rành về công nghệ, cũng như không quen sử dụng điện thoại thông minh cảm ứng với nhiều chức năng”.

Từ câu chuyện của chị N. cho thấy một khó khăn đang tồn tại trong quá trình CĐS hiện nay là không phải người dân nào cũng sử dụng được các thiết bị điện tử (điện thoại thông minh hoặc laptop, máy tính bảng) để thực hiện các dịch vụ trực tuyến, nhất là những người lớn tuổi, ít tiếp xúc với công nghệ. Hơn nữa, không phải gia đình nào cũng có đủ điều kiện mua sắm các thiết bị điện tử và kết nối mạng Internet để thực hiện các dịch vụ công trực tuyến (DVCTT). Nhìn nhận vấn đề này, ông Trần Tuấn Kiệt - Chủ tịch UBND huyện Đông Hải, cho biết: “Hiện trên địa bàn huyện còn 1.415 hộ nghèo và 2.000 hộ cận nghèo. Các hộ này thường làm nghề đi biển, lao động phổ thông để mưu sinh nên tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh còn hạn chế. Đây là một trong những khó khăn của huyện về CĐS khi người dân không có thiết bị điện tử thông minh để thao tác các dịch vụ trực tuyến”.

Một khó khăn nữa tạo ra rào cản trong CĐS chính là “tâm lý truyền thống” của người dân khi làm thủ tục hành chính (TTHC). Hiện nay, nhiều người dân vẫn có thói quen trực tiếp đến cơ quan nhà nước để làm các TTHC, với suy nghĩ là sẽ chắc chắn và an tâm hơn khi được cán bộ trực tiếp hướng dẫn thực hiện. Điều này đã được Ban Chỉ đạo về CĐS của tỉnh đánh giá trong báo cáo quý 1/2023 khi tỷ lệ các DVCTT có phát sinh hồ sơ còn thấp và nhiều DVCTT không phát sinh hồ sơ. Và số lượng hồ sơ do người dân, doanh nghiệp tự thực hiện theo hình thức trực tuyến trong thực tế không nhiều, phần lớn hồ sơ trực tuyến là do cán bộ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh và cấp huyện hỗ trợ người dân thực hiện.

Cũng với tâm lý e ngại thay đổi nên sự tham gia của doanh nghiệp thực hiện CĐS còn chậm. Đa số các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực kinh doanh, nguồn nhân lực công nghệ thông tin còn hạn chế, yếu tố tài chính chưa đủ mạnh… Từ đó ngại tiếp cận công nghệ mới, kiến thức, kỹ năng số, các vấn đề về an toàn thông tin khi giao dịch trên môi trường số.

Triển khai mạng di động 5G tại Bạc Liêu ngày 10/10/2022.

CÒN BỊ ĐỘNG TRONG CĐS

Mặc dù được quan tâm đầu tư, tuy nhiên hệ thống trang thiết bị, hạ tầng số phục vụ hệ thống thông tin giải quyết TTHC đến giai đoạn hiện nay của tỉnh đã bộc lộ nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu trong CĐS, nhất là ở cơ sở. Một số điểm hướng dẫn truy cập DVCTT ở xã, phường, thị trấn khi người dân đến giải quyết các TTHC trực tuyến cảm thấy phiền vì phải mất nhiều thời gian chờ đợi, do trong quá trình thực hiện các thao tác đường truyền Intrenet không ổn định, máy bấm số khởi động không lên hoặc bị lỗi đứng máy. Bên cạnh đó, việc triển khai kết nối liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia với các hệ thống thông tin của bộ, ngành, địa phương còn chậm, đặc biệt là cơ sở dữ liệu về dân cư, đăng ký kinh doanh, bảo hiểm xã hội... dẫn đến nhiều nội dung liên quan đến đơn giản hóa TTHC chưa được triển khai kịp thời.

Thêm một rào cản lớn và cũng là hạn chế trong CĐS đã được Ban Chỉ đạo về CĐS tỉnh chỉ ra, đó là một số lãnh đạo các đơn vị, thành viên Ban Chỉ đạo CĐS tỉnh chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng, tính cấp bách của CĐS, chưa phát huy tinh thần trách nhiệm, không trực tiếp chỉ đạo công tác CĐS của đơn vị, mà giao cho cấp phó phụ trách; xem công tác CĐS là công việc của cơ quan chuyên môn, cụ thể là Sở Thông tin - Truyền thông. Từ đó dẫn đến chưa chủ động trong công tác tham mưu, đề xuất UBND tỉnh thực hiện CĐS đối với ngành, lĩnh vực được phân công phụ trách. Một số đơn vị và địa phương chưa xây dựng kế hoạch, định hướng tổng thể thực hiện CĐS của ngành giai đoạn dài hạn dẫn đến trong quá trình thực hiện còn bị động. Việc thực hiện CĐS đối với các lĩnh vực quản lý nhà nước còn thấp, nhất là các ngành, lĩnh vực tỉnh có lợi thế như: nông nghiệp, du lịch, giáo dục còn ít các nền tảng, hệ sinh thái số phục vụ doanh nghiệp, người dân.

Ngoài ra, đội ngũ công chức, viên chức thực hiện công tác CĐS còn thiếu cả chất và lượng, do đó công tác tham mưu triển khai thực thi các nhiệm vụ, giải pháp về CĐS của tỉnh chưa mang lại hiệu quả tốt nhất. Theo báo cáo chỉ số đánh giá CĐS cấp tỉnh năm 2021 của Bộ Thông tin - Truyền thông, chỉ số đánh giá về nhân lực số của Bạc Liêu đạt mức khá khiêm tốn với 13,11/100 điểm. Cùng với đó, chỉ số đánh giá về nhận thức số của tỉnh cũng chỉ dừng ở điểm 30/100, xếp hạng 60/63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Điều đó cho thấy công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho công chức, viên chức, người dân, doanh nghiệp chưa phát huy hiệu quả, chưa lan tỏa được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng, tính cấp thiết, những giá trị mà CĐS mang lại cho phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy chưa tạo được sự đồng thuận trong việc hưởng ứng sử dụng các giải pháp công nghệ vào hoạt động quản lý, điều hành, sản xuất - kinh doanh, vui chơi - giải trí…

Những khó khăn trên đặt ra thách thức lớn cho tỉnh về việc cần phải thay đổi về tư duy, nhận thức và làm sao huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, của toàn dân để đạt được mục tiêu trong việc thực hiện CĐS năm 2023 và những năm tiếp theo.

HOÀNG LAM