Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh: Người ghi sử vàng trên từng khuôn ảnh

Ảnh chiến tranh - đó là những tư liệu lịch sử đắt giá để thế hệ hôm nay hình dung được sự khốc liệt của chiến tranh, tinh thần thép của một dân tộc và những điều thiêng liêng kết tinh từ đó! Triển lãm ảnh chiến tranh là cách để giở lại những trang sử vàng cho thế hệ trẻ hiểu về lịch sử và tự soi chính mình - “ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”…

Không phải là lần đầu, việc trưng bày, triển lãm ảnh tư liệu - nghệ thuật về chiến tranh, thành tựu cách mạng của đất nước nói chung, của Bạc Liêu nói riêng đã được tổ chức nhiều lần nhân các ngày lễ kỷ niệm trọng đại của đất nước. Lần nào cũng vậy, những cuộc triển lãm ảnh như thế này luôn thu hút nhiều đối tượng đến tham quan. Người đến xem thường nhìn cận cảnh khuôn ảnh, rồi ghé mắt đọc kỹ những dòng chú thích phía dưới để tỏ tường hơn về từng tác phẩm nghệ thuật, bởi khi đó chúng không chỉ là tác phẩm nghệ thuật đơn thuần nữa mà còn là bằng chứng sống động về lịch sử. Gần 300 bức ảnh tư liệu - nghệ thuật trong đợt triển lãm ảnh tư liệu - nghệ thuật kỷ niệm 42 năm Ngày giải phóng miền Nam (30/4/1975 - 30/4/2017) và 60 năm cầm máy của nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Võ An Khánh đang diễn ra trên Quảng trường Hùng Vương (phường 1, TP. Bạc Liêu) chính là những “khuôn vàng thước ngọc” tái hiện lịch sử 2 cuộc kháng chiến thần thánh trên quê hương này!

NSNA Võ An Khánh (ngồi xe lăn) trò chuyện với khách tham quan triển lãm ảnh về đề tài lịch sử do chính ông thực hiện. Ảnh: Như Ý

Có mặt đã khá lâu trong những phòng trưng bày hình ảnh, hiện vật ở Bảo tàng tỉnh, nhưng kể cả đối với những người đã từng xem qua thì những bức ảnh tư liệu - nghệ thuật về một thời chiến đấu và chiến thắng của Bạc Liêu vẫn chưa bao giờ cũ. Những thời khắc vàng son của lịch sử đã được thể hiện sinh động trong các bức ảnh như: “Ngày 1/5/1975 quân, dân và các ban ngành tỉnh Bạc Liêu mừng chiến thắng ngày 30/4/1975”, “Sáng ngày 30/4/1975 quân giải phóng tỉnh Bạc Liêu tiếp quản các khu quân sự trong TX. Bạc Liêu”, “Quân ta tiến vào chiếm lĩnh toàn bộ các mục tiêu quan trọng của địch trong TX. Bạc Liêu, 13 giờ ngày 30/4/1975”… Những bức ảnh trắng đen đã ngả màu nhưng nhìn vào từng khuôn ảnh, chúng ta có thể hình dung được đường nét sặc sỡ của màu cờ đỏ sao vàng, màu xanh của cây lá như góp thêm niềm hân hoan, từng gương mặt tươi vui, những nụ cười đôn hậu của anh chiến sĩ giải phóng miền Nam khiến cho những bức ảnh như có hồn! Những bức ảnh tư liệu - nghệ thuật về chiến tranh như vậy, hỏi đến bao giờ mới cũ! Càng lùi xa quá khứ những khuôn ảnh ấy càng có giá trị, vì tái hiện được lịch sử bằng chính cái hồn chứa đựng trong mỗi bức ảnh và bởi “cái tâm” của người cầm máy!
Trong số những nghệ sĩ chiến trường đã từng ghi lại thời khắc vàng lịch sử, người góp công lớn cho nền nghệ thuật nhiếp ảnh cách mạng Việt Nam nói chung và thật tự hào cho nhiếp ảnh Bạc Liêu, phải kể đến người nghệ sĩ lão thành, NSNA Võ An Khánh. Trong đợt triển lãm này, hơn 200 tác phẩm ảnh và những bộ ảnh tư liệu - nghệ thuật của NSNA Võ An Khánh vừa là những tư liệu ảnh quý giá về chiến tranh, những thước ảnh về vẻ đẹp Việt Nam rạng ngời thời hòa bình, đồng thời cũng là một trích ngang thành tựu của hành trình 60 năm cầm máy và cống hiến cho nghệ thuật nhiếp ảnh. Những bức ảnh còn sống mãi với thời gian, những tư liệu chiến tranh đã từng được báo chí trong nước, báo chí quốc tế ngợi ca một lần nữa sẽ tập hợp thành một bộ sưu tập ảnh tư liệu - nghệ thuật độc đáo nhân dịp này. Đó là các cụm ảnh đã từng đoạt nhiều giải thưởng quốc tế, quốc gia; những cụm ảnh phân chia theo chủ đề như ngày giải phóng ở Bạc Liêu - Cà Mau, tội ác chiến tranh của quân xâm lược, hình ảnh người nữ pháo binh… 
Nhìn lại những bức ảnh giá trị của NSNA Võ An Khánh trong những dịp lễ lớn, ngày vui trọng đại của toàn dân tộc, càng trân trọng thành quả lao động và tinh thần thép của người chiến sĩ - nghệ sĩ nơi chiến tuyến. Mới hiểu vì sao một nhà cách mạng lão thành, nhà nghiên cứu uyên bác như ông Trần Bạch Đằng lúc còn sống đã nói về  Võ An Khánh sâu sắc thế này: “Trên tất cả, Võ An Khánh là một chiến sĩ đứng ở tuyến đầu mà vũ khí là chiếc máy ảnh… Ảnh chiến tranh của Võ An Khánh giống một bộ sưu tập mang tính biên niên sử nhưng vẫn là những bức ảnh nghệ thuật, chắt lọc chọn lựa để tìm khía cạnh tiêu biểu của những cư dân hiên ngang”. Vâng! ảnh tư liệu - nghệ thuật chiến tranh cách mạng của những người cầm máy nói chung, NSNA Võ An Khánh nói riêng đã thực hiện một trọng trách vô cùng ý nghĩa, đó là tái hiện những trang sử vàng trên từng khuôn cảnh, làm cho “những cư dân hiên ngang” ấy trở thành bất tử!
Lịch sử đã đi qua, nhưng bài học để lại thì còn vẹn nguyên giá trị! Học sử để yêu quý hiện tại và vun đắp tương lai. Diễn ra từ ngày 28/4 - 8/5/2017, đợt triển lãm ảnh tư liệu - nghệ thuật kỷ niệm 42 năm Ngày giải phóng miền Nam và 60 năm cầm máy của NSNA Võ An Khánh với những thông điệp giá trị trong từng bức ảnh sẽ là bài học lịch sử vô giá cho thế hệ hôm nay. Một quê hương thời chiến khốc liệt mà hào hùng và một đất nước tươi đẹp, rạng ngời thời hòa bình, đó là thành quả lao động đáng trân trọng của những người nghệ sĩ đã cầm chiếc máy ảnh đi từ quá khứ đến hiện tại, đi từ gian khó đến thành công, đi từ Bắc vào Nam, từ miền xuôi lên miền ngược! Mà NSNA Võ An Khánh là một chân dung tiêu biểu nhất, tự hào nhất của nhiếp ảnh Bạc Liêu!
Nhật Quỳnh