“Dầu thiêu quỷ” - bánh ngon của người Hoa

Chưa ai biết bánh chéo quẩy có từ khi nào, nhưng chắc chắn nó đã gắn liền với sự du cư của cộng đồng người Hoa. Bởi ngay tên gọi cũng đã được phiên âm từ tiếng Quảng Đông là “chéo quẩy”, rồi qua quá trình cộng cư, bánh chéo quẩy trở thành “giò cháo quẩy” hay “giò chéo quẩy” mà mọi người vẫn dùng phổ biến hiện nay.

Thật ra, bánh chéo quẩy cũng có một lịch sử khá đầy đủ và mang nhiều ý nghĩa. Nếu như người Quảng Đông gọi là chéo quẩy, thì người Triều Châu gọi là “yều tra cúi”. Trong đó, yều hay yếu chính là dầu (dầu ăn), còn tra cúi là thiêu quỷ (đốt con quỷ). Do vậy, bánh chéo quẩy còn có tên là tiếng Hán chính là “dầu thiêu quỷ”. Do biến âm và cái bánh được kết dính hai cái với nhau nên người ta còn gọi là chéo quẩy hay cháo quẩy.
Vì sao bánh lại mang tên là “dầu thiêu quỷ”? Điều đó bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc. Chiếc bánh chéo quẩy là hình ảnh của vợ chồng Tần Cối thời nhà Tống. Vì ham công danh, lợi lộc từ ngoại bang mà gian thần Tần Cối đã âm mưu hãm hại trung thần Nhạc Phi làm cho nước Tống mất nước, đẩy nhân dân vào cảnh lầm than. Giận và căm ghét gian thần Tần Cối, trước mộ Nhạc Phi ở Trung Quốc, người dân đúc hai pho tượng vợ chồng Tần Cối quỳ trước mộ Nhạc Phi để sám hối. Không chỉ thế, người ta còn nặn ra một loại bánh với hai chiếc gắn lại với nhau và đem chiên trong dầu sôi, với ý nghĩa vợ chồng Tần Cối dù có chết đi cũng bị đày đến 12 tầng địa ngục và phải chịu cảnh chiên trong chảo dầu vốn là một trong những hình phạt dành cho kẻ bất trung, bất nghĩa hãm hại trung lương ở địa phủ. Chính sự tích này, nhiều người gọi bánh chéo quẩy là bánh Tần Cối quả không sai. Chỉ là một chiếc bánh thôi, nhưng cũng gợi lên nhiều ý nghĩa về cái đạo làm quan và hiếu trung với nước.

Một điểm bán bánh giò chéo quẩy ở phường 3 (TP. Bạc Liêu). Ảnh: L.D
Đó là nguồn gốc của bánh, còn bánh chéo quẩy thật sự là một món ăn ngon không thể thiếu trong nhiều gia đình của người Hoa. Bởi bánh chéo quẩy rất dễ ăn và có thể kết hợp với nhiều món ăn khác. Như món cháo trắng vốn là món ăn truyền thống của cộng đồng người Hoa, chỉ cần một chiếc bánh chéo quẩy cùng một đĩa xì yếu đen (nước tương đậu nành hoặc đậu đen) pha với ớt cay, có thể thêm vào một chút đường chấm với chéo quẩy là người ta có thể ăn sạch 2 - 3 chén cháo. Sở dĩ người Hoa thích ăn cháo trắng với bánh chéo quẩy vì món này ngon và quan trọng tiết kiệm được tiền ăn điểm tâm vào các buổi sáng. Do vậy, cháo trắng và bánh chéo quẩy còn là những câu chuyện của nhiều gia đình người Hoa trong giáo dục con cháo kinh nghiệm làm giàu, tích tiểu thành đại. Nhiều đại gia, doanh nhân người Hoa cũng trưởng thành và học được nhiều bài học quý báu từ chiếc bánh chéo quẩy cùng một tô cháo trắng cho khởi nghiệp của mình. Bài học quý báu này đến nay vẫn còn hiện hữu trong nhiều gia đình người Hoa ở Bạc Liêu và tiết kiệm không phải là ki bo, bủn xỉn.
Từ một món ăn truyền thống, đến nay bánh chéo quẩy đã được nâng tầm và trở thành một trong những món ăn ngon trong các bữa tiệc lớn, hay các buổi điểm tâm. Như món bò nấu tiêu, giò heo giả cầy, gà giả cầy… kết hợp với bánh chéo quẩy được chiêu đãi ở các nhà hàng ăn rất ngon; hoặc món bún bò cay Ánh Nguyệt (phường 5, tp. Bạc Liêu) mà thiếu cháo quẩy ăn kèm cũng không phát huy được mùi vị và cái đậm đà của nước bò cay. Đó là cảm giác vừa béo, vừa cay lại thơm nồng mùi của bánh chéo quẩy căng giòn. Rồi ngay cả món cháo lòng Sáu Dễ (phường 7, TP. Bạc Liêu) cũng sẽ ngon hơn nếu có chéo quẩy ăn kèm... 
Bạc Liêu chọn phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, trong đó có phát triển các loại hình dịch vụ và ẩm thực. Do vậy, việc sưu tầm, phát triển các món ngon và đưa món ngon trở thành nghệ thuật ẩm thực cần phải được quan tâm. Chắc chắn du khách sẽ cảm thấy hào hứng khi một món ngon có đầy đủ lịch sử, thậm chí gắn với những câu chuyện hay những giai thoại thú vị. Bạc Liêu hoàn toàn có thể thực hiện việc làm này và ẩm thực sẽ góp phần quan trọng cho phát triển du lịch. Vì ẩm thực là một trong những con đường ngắn nhất để quảng bá, giới thiệu về vùng đất, con người và văn hóa Bạc Liêu.
Lư Dũng