Báo động tình trạng phụ nữ lấy chồng Trung Quốc qua môi giới

Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh liên tục xảy ra nhiều vụ phụ nữ bị một số người môi giới (còn gọi là “cò”) dụ dỗ ra nước ngoài lấy chồng Trung Quốc (TQ). Điều đáng nói là ở nơi đất khách quê người, nhiều phụ nữ đã trở thành “công cụ lao động”, bị hành hạ, ngược đãi mà không được hỗ trợ, giúp đỡ.

Chỉ cần giấy xác nhận độc thân?!

Khi biết chúng tôi tìm hiểu về tình hình phụ nữ lấy chồng TQ, ông Phạm Minh Kha, Phó Chủ tịch UBND xã Long Điền (huyện Đông Hải) tỏ vẻ ái ngại cho biết: Chỉ tính từ đầu năm đến nay, trên địa bàn xã có hơn 20 trường hợp phụ nữ lấy chồng TQ thông qua môi giới. Trong đó, ấp Thạnh Trị là điểm “nóng” về tình trạng này. Đơn cử, trong 8 hộ gia đình mà có đến 11 phụ nữ lấy chồng TQ. Nhiều trường hợp chú rể TQ vừa gặp mặt cô dâu rồi tổ chức cưới chỉ trong… một ngày!? Cũng có trường hợp “cò” đưa trước một số tiền rồi hẹn nhà gái đưa cô dâu lên TP. HCM để tổ chức cưới. Nhưng khi nhà gái khăn gói lên đến nơi thì đám cưới không được tổ chức. “Cò” và chú rể viện dẫn nhiều lý do: không có giấy kết hôn sợ bị chính quyền phạt, thủ tục kết hôn chưa lo kịp… và họ hứa khi về đến TQ sẽ tổ chức cưới… Nhưng khi về nước, việc họ có tổ chức đám cưới hay không thì gia đình cô dâu cũng không thể can thiệp được. Và một cuộc trao đổi diễn ra chóng vánh, nhà gái đành nhận một số tiền từ chú rể (khoảng từ 10 - 15 triệu đồng) là coi như đã xong.

Vợ chồng ông Đỗ Văn Nhiều (bên phải) trình bày hoàn cảnh con gái mình với cán bộ Hội LHPN xã Long Điền. Ảnh: M.N

Việc nhiều phụ nữ lấy chồng TQ, chính quyền địa phương có biết nhưng rất khó can thiệp. Bà Hồ Thị Ngọc Hân, Phó Chủ tịch Hội LHPN xã Long Điền, cho hay: Lợi dụng những gia đình có con gái mới lớn hoặc đã ly hôn nhưng hoàn cảnh nghèo, cuộc sống khó khăn, “cò” đến dụ dỗ, hứa hẹn lấy chồng TQ sẽ có việc làm nhiều tiền, đồng thời đưa cho nhà gái một số tiền để tổ chức đám cưới. Điều đáng nói là các trường hợp phụ nữ lấy chồng TQ đều không đăng ký kết hôn, cô dâu chỉ có giấy xác nhận độc thân và hộ chiếu. Còn lại các thủ tục khác, “cò” và chú rể tự lo. Cho nên, khi cán bộ hay tin đến vận động, giải thích thì nhiều trường hợp đã bị “cò” đưa đi mất hút. Trường hợp của gia đình ông Đỗ Văn Nhiều (ấp Thạnh Trị, xã Long Điền, huyện Đông Hải) là một ví dụ. Vợ chồng ông Nhiều có 3 người con (2 gái, 1 trai), hoàn cảnh gia đình thuộc diện khó khăn. Đầu năm 2012, thông qua môi giới, vợ chồng ông đã gả cô con gái út tên Đỗ Bé Trang (21 tuổi) cho người TQ với hy vọng con mình sẽ được sung sướng. Thế nhưng, qua xứ người đã 8 tháng mà chưa lần nào T. gọi điện thoại về cho vợ chồng ông. Nhớ con, vợ chồng ông gom góp tiền từ việc bắt ba khía bán để nạp vào thẻ điện thoại gọi cho con. Và cứ mỗi lần nói chuyện, con gái ông đều khóc và cho biết cuộc sống ở đó rất buồn tẻ, khó khăn. Con ông muốn trở về quê nhưng giấy tờ bị gia đình nhà chồng cất giữ nên không biết phải nhờ ai.

Thượng tá Trần Văn Khoa, Đội trưởng Đội An ninh Công an huyện Đông Hải, cho hay: “Từ đầu năm đến nay, cơ quan chức năng phát hiện 4 trường hợp phụ nữ lấy chồng TQ mà không đăng ký kết hôn (chỉ có giấy xác nhận độc thân). Qua đó, lập biên bản 2 trường hợp chuyển về tỉnh xử lý, số còn lại thì động viên, giáo dục gia đình nhà gái tự giải tán”.

Các gia đình “nạn nhân” kêu cứu

Những phụ nữ thông qua “cò” xuất cảnh ra nước ngoài lấy chồng TQ đa số là do gia đình nghèo, trình độ văn hóa thấp. Họ chỉ nghĩ đơn giản là ra nước ngoài để được đổi đời. Nhưng khi vào “tròng” rồi họ mới nhận ra cuộc sống ở xứ người cũng lắm khó khăn, vất vả. Nhiều trường hợp còn bị chồng và nhà chồng hành hạ, ngược đãi.

Cô dâu Ngô Phương Trúc và chú rể người Trung Quốc. Ảnh: M.N

Trung tá Phan Thanh Hùng, Đội trưởng Đội phòng ngừa, đấu tranh phòng chống TNXH và mua bán người (Phòng CSĐT tội phạm về TTXH Công an tỉnh), cho biết: Chỉ tính từ đầu năm đến nay, đơn vị đã tiếp nhận gần 10 đơn kêu cứu của gia đình các nạn nhân có con lấy chồng người TQ thông qua “cò” bị chồng và nhà chồng ngược đãi. Đơn cử như trường hợp của ông Lý Văn Tư (ngụ số 19/4, ấp Xóm Lẫm, xã Hiệp Thành, TP. Bạc Liêu). Ngày 13/3/2012, vợ chồng Nguyễn Văn Tuấn - Nguyễn Thị Thu Phượng (ngụ số 3/104C, khóm 8, phường 5, TP. Bạc Liêu) đến mai mối để gia đình ông Tư gả con gái là Lý Thị Đào (SN 1992) cho Lin Yi Qtao (SN 1983, ngụ tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc). Gia đình ông Tư nhận của vợ chồng Tuấn - Phượng 12 triệu đồng tiền “sính lễ”. Sau đó, Đào được đưa sang TQ mà không đăng ký kết hôn và cũng không tổ chức đám cưới. Những tưởng con gái sẽ được sống sung sướng như lời vợ chồng Tuấn - Phượng, nhưng Đào điện về cho biết cô bị gia đình chồng hành hạ dã man. Ông Tư yêu cầu ông Tuấn đưa Đào trở về thì Tuấn đòi ông Tư phải đưa 30 triệu đồng thì mới chấp nhận đưa Đào về. Đau lòng hơn là trường hợp của ông Ngô Thanh Mai (SN 1962, ngụ ấp Xẻo Nhào, xã Hưng Thành, huyện Vĩnh Lợi). Ngày 21/4/2012, thông qua Trần Thị Hồng (ngụ ấp Thị Trấn A, thị trấn Hòa Bình, huyện Hòa Bình), ông Mai gả con gái tên Ngô Phương Trúc (SN 1992) cho Cheng Xin Hua (SN 1983, ngụ tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc). Gia đình ông Mai lên TP. HCM tham dự lễ cưới và được chú rể đưa 10 triệu đồng. Khi sang Trung Quốc, không chịu nổi sự khắc nghiệt, Trúc trốn đi, bị gia đình chồng phát hiện và đánh đập rồi giam cầm như tù nhân. Một lần có cơ hội, Trúc lén gọi điện thoại về gia đình kể lại sự việc và nhờ cứu giúp. Tương tự, còn có trường hợp của bà Trương Thị Oanh (SN 1967, ngụ ấp Trung Điền, xã Long Điền Đông, huyện Đông Hải). Ngày 30/4/2012, con gái bà tên Nguyễn Như Ý (SN 1988) được một người tên Mậu (ngụ số 22, đường Gò Dầu, TP. HCM) mai mối kết hôn với ông Cao Gen Min (không biết tuổi, địa chỉ). Ban đầu, tên Mậu nói là người này vẫn còn độc thân. Nhưng khi Như Ý sang TQ thì mới hay anh ta đã có vợ con. Như Ý bị bắt phục vụ như người ở trong nhà và còn thường xuyên bị đánh đập, ngược đãi.

Ông Trương Minh Chánh, Chi cục trưởng Chi cục Phòng chống TNXH tỉnh, cho biết: Trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 100 phụ nữ bị lừa gạt, dụ dỗ bán ra nước ngoài để bán dâm, đẻ thuê bằng các hình thức như: kết hôn, đi lao động, du lịch… Thực tế, có nhiều chị em lấy chồng nước ngoài do không chịu nổi cảnh bị đánh đập, ngược đãi đã trốn về nước. Tuy nhiên, phần lớn chị em vì mặc cảm không đến cơ quan chức năng trình báo để được tư vấn hỗ trợ khó khăn, mà im lặng chịu đựng hoặc lên TP. HCM tìm việc làm.

Tuyên truyền về phòng chống tệ nạn xã hội và Luật Phòng chống mua bán người ở xã Vĩnh Trạch (TP. Bạc Liêu). Ảnh: M.N

Các ngành chức năng cần sớm vào cuộc

Phần lớn phụ nữ lấy chồng Trung Quốc thông qua “cò” đều không hiểu biết văn hóa, phong tục tập quán, ngôn ngữ, tình trạng sức khỏe, hoàn cảnh gia đình… của đối tượng kết hôn. Vì vậy, họ không có tình yêu, sự cảm thông, chia sẻ nên khó hòa nhập cuộc sống nhà chồng. Từ đó, trở thành nạn nhân bị gia đình chồng hành hạ, ngược đãi.

Để hạn chế tình trạng này, các cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc, nhất là Hội LHPN các cấp. Trong đó, giải pháp quan trọng là phải cải thiện tình trạng kinh tế cho phụ nữ, nhất là phụ nữ nông thôn. Bên cạnh đó, cần thành lập các trung tâm tư vấn, môi giới kết hôn với người nước ngoài. Những trung tâm này sẽ làm đầu mối nhằm thay thế cho các nhóm môi giới “chui”. Đây cũng là cách để giúp phụ nữ có ý định lấy chồng nước ngoài có những lựa chọn tốt nhất và cũng nhằm bảo vệ lợi ích cho họ. Ngoài ra, các trung tâm này còn tư vấn về pháp luật, hỗ trợ trong việc học ngoại ngữ, học nghề, giới thiệu về phong tục, tập quán của quê hương chú rể... nhằm trang bị những kiến thức cần thiết cho chị em trước khi về nhà chồng. Mặt khác, cần có chính sách hỗ trợ vốn, đào tạo nghề, tạo công ăn việc làm cho các gia đình nghèo có con gái mới lớn hay đã ly hôn (còn trong độ tuổi sinh sản) để phát triển kinh tế, có cuộc sống ổn định.

Trung tá Phan Thanh Hùng, Đội trưởng Đội phòng ngừa, đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội và mua bán người (Phòng CSĐT tội phạm về trật tự xã hội - Công an tỉnh), cho biết: “Cần phải có biện pháp xử lý đủ mạnh để bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ, ngăn chặn các hành vi trục lợi, phạm pháp từ những cuộc hôn nhân có yếu tố nước ngoài thông qua “cò”. Bởi lẽ, hiện nay khi người nước ngoài thực hiện hành vi môi giới hôn nhân bất hợp pháp chỉ xử phạt hành chính (về hành vi có hoạt động khác không đúng mục đích xin nhập cảnh) với mức xử phạt cao nhất là 20 triệu đồng. Trong khi đó, công dân Việt Nam có hành vi môi giới bất hợp pháp, việc xử lý hình sự gần như không thể, vì luật chưa quy định. Mặt khác, một số đối tượng “cò” lợi dụng những “kẽ hở” trong quy định của Luật Cư trú cho phụ nữ tự cắt hộ khẩu chuyển sang tỉnh khác rồi mới môi giới kết hôn. Cụ thể, từ đầu năm đến nay, đã có 76 trường hợp phụ nữ cắt khẩu chuyển lên tỉnh Lâm Đồng, trong đó có 73 trường hợp xuất cảnh sang nước ngoài kết hôn thông qua môi giới. Điều này gây nhiều khó khăn cho đơn vị trong công tác phòng ngừa, đấu tranh triệt phá”.

Để hạn chế tình trạng phụ nữ lấy chồng Trung Quốc qua môi giới, các ban ngành, đoàn thể, cơ quan chức năng và chính quyền cơ sở cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ kịp thời các nạn nhân, tư vấn giúp nạn nhân giảm bớt các tổn thương, xóa bỏ mặc cảm với xã hội và hiểu được các chính sách của Nhà nước. Đồng thời hướng dẫn cho nạn nhân cách phòng ngừa với bọn tội phạm mua bán người. Song song đó, đơn vị chức năng cần kết hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý, Hội LHPN cơ sở phân công cán bộ quản lý, tư vấn về tâm lý, pháp lý, hỗ trợ học nghề, tìm việc làm, lập dự án hỗ trợ vốn cho nạn nhân phụ nữ để họ có điều kiện phát triển kinh tế gia đình, sớm ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng.

Mỹ Nghi