Kiến tạo tương lai từ những điều giản dị

Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Bạc Liêu lần thứ XI (năm 2024 - 2025) không chỉ là nơi chắp cánh cho những ý tưởng độc đáo, mà còn ghi nhận tinh thần sáng tạo của tuổi trẻ, đặc biệt là trong việc khai thác các vật liệu mới thân thiện với môi trường. Nổi bật trong đó là 2 đề tài đoạt giải Nhất năm nay, đều xuất phát từ những trăn trở rất đời thường và mang lại giá trị ứng dụng cao.

Nhóm tác giả Tăng Diệp Diễm Quỳnh và Ngô Quách Khả Vân (Trường THPT Giá Rai, TX. Giá Rai) bên những chiếc túi được sản xuất từ giải pháp “Sản xuất da sinh học từ lá chuối” của mình.

Hành trình biến vỏ hạt điều thành sản phẩm chống thấm

Với thực tế khoảng 60 - 70% vỏ hạt điều bị thải ra môi trường trong quá trình chế biến và chủ yếu bị đốt bỏ, gây lãng phí và ô nhiễm, nhóm tác giả Tạ Anh Tuấn và Nguyễn Phước Nguyên (Trường THCS Võ Thị Sáu, TP. Bạc Liêu) đã tìm cách “hồi sinh” loại phụ phẩm này theo hướng hoàn toàn khác biệt: chế tạo dung dịch chống thấm thân thiện với môi trường.

Tận dụng đặc tính chống thấm của hợp chất cardanol và cardol trong dầu vỏ điều, nhóm nghiên cứu đã trải qua quy trình chiết xuất, xử lý độc tính và kết hợp dầu điều với xà phòng, xi-măng và nước theo tỷ lệ khoa học. Sản phẩm cuối cùng là dung dịch chống thấm có khả năng chịu nước cao, khô nhanh gấp 3 lần, chống gỉ sét, chống mối mọt, có thể dùng để sơn gỗ, đồng thời rẻ hơn nhiều lần so với các sản phẩm thương mại cùng loại.

“Giải pháp này đặc biệt phù hợp với điều kiện khí hậu mưa nhiều, nhà xây chi phí thấp ở vùng nông thôn. Chúng em mong sản phẩm sẽ góp phần hỗ trợ bà con vùng khó khăn, thay thế cách chống thấm truyền thống vốn tốn công mà hiệu quả không cao”, em Tạ Anh Tuấn chia sẻ.

Theo ông Lâm Thành Đắc - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi, đây là một trong 2 đề tài tiêu biểu đoạt giải Nhất năm nay. Sản phẩm vừa mang tính mới, vừa thiết thực và khả thi. Việc tận dụng phụ phẩm để tạo ra giá trị hữu dụng cho cộng đồng là hướng đi sáng tạo, hiệu quả về kinh tế, môi trường và xã hội.

Nhóm tác giả Tạ Anh Tuấn và Nguyễn Phước Nguyên (Trường THCS Võ Thị Sáu, TP. Bạc Liêu) trình bày giải pháp “Dung dịch chống thấm thân thiện với môi trường từ vỏ hạt điều”. Ảnh: Đ.K.C

Da sinh học từ lá chuối - gợi mở xu hướng thời trang xanh

Cũng giành giải Nhất tại cuộc thi, nhóm tác giả Tăng Diệp Diễm Quỳnh và Ngô Quách Khả Vân (Trường THPT Giá Rai, TX. Giá Rai) gây ấn tượng với đề tài “Sản xuất da sinh học từ lá chuối” - một giải pháp mới thay thế da động vật và da nhân tạo đang gây nhiều lo ngại về môi trường.

Từ ý tưởng “biến rác thải thành thời trang”, nhóm nghiên cứu đã chiết xuất cellulose và lignin từ lá chuối, sau đó kết hợp tạo thành tấm da sinh học có độ bền cao, chịu nhiệt, chịu kéo tốt và đặc biệt có khả năng phân hủy sinh học. Không chỉ dừng lại ở thí nghiệm, nhóm còn may thành công túi thời trang từ chất liệu này, chứng minh khả năng ứng dụng thực tế.

“Chúng em chọn đề tài này vì không muốn thời trang gắn với sự đánh đổi về môi trường hay tàn phá động vật. Qua cuộc thi, chúng em học được rằng đổi mới vật liệu không nhất thiết phải xa vời - đôi khi chỉ cần một chiếc lá rơi đúng lúc và một trái tim đủ yêu cuộc sống”, em Quách Khả Vân bày tỏ.

Sản phẩm da sinh học từ lá chuối không chỉ vượt trội so với da PU, da động vật ở nhiều tiêu chí kỹ thuật, mà còn là bước đầu cho xu hướng thời trang bền vững tại địa phương. Mẫu da sinh học hiện đã được gửi kiểm nghiệm tại các trung tâm chuyên ngành để đánh giá mức độ an toàn và khả năng thương mại hóa trong tương lai.

Từ vỏ hạt điều đến lá chuối, những vật liệu tưởng như bỏ đi lại trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo mạnh mẽ cho thế hệ trẻ tỉnh nhà. Bằng trí tuệ, lòng đam mê và tinh thần trách nhiệm, các em đã chứng minh rằng sáng tạo không chỉ là những ý tưởng lớn, mà là sự đổi mới từ những điều nhỏ bé, thiết thực nhất. “Cuộc thi này đối với chúng em không chỉ là một kỷ niệm đáng nhớ, mà còn là bước ngoặt quan trọng, nơi chúng em nhận ra rằng sáng tạo không đòi hỏi phải là phát minh lớn lao, mà chỉ cần bắt đầu từ những trăn trở đời thường”, nhóm tác giả chế tạo dung dịch chống thấm chia sẻ.

Chính tinh thần sáng tạo vì cộng đồng, nghiên cứu từ đời sống, cuộc thi ngày càng được lan tỏa mạnh mẽ, tạo nên sân chơi trí tuệ góp phần hình thành lớp trẻ đam mê nghiên cứu, sáng tạo, góp sức xây dựng quê hương phát triển theo hướng bền vững.

Kim Trúc