Vai trò của người thầy trong thời đại mới

“Tôn sư trọng đạo” muôn đời vẫn là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam. Trải qua hơn 4.000 năm lịch sử dựng nước và giữ nước, vai trò, vị thế của người thầy vẫn không gì có thể thay thế được. Song, trước thời mở cửa hội nhập đòi hỏi người thầy phải không ngừng vận động, đổi mới tư duy, cách nghĩ cách làm cho phù hợp với tình hình mới.

Giáo viên Trường THPT Chuyên Bạc Liêu ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ vào tiết dạy Vật lý. Ảnh: Đ.K.C

Không ngừng học hỏi, mở rộng tri thức

“Kho tri thức của nhân loại to lớn như đại dương vô tận, còn sự hiểu biết của chúng ta chỉ là hạt muối nhỏ bé trong đại dương ấy”, quan niệm này từ lâu đã trở thành “kim chỉ nam” để mỗi thầy giáo, cô giáo tự răn mình, tự giác học hỏi, tích lũy tri thức để bổ sung vào vốn kiến thức được xem còn hạn hẹp của bản thân.

Nếu như trước đây, người thầy giữ vai trò trung tâm trong hoạt động dạy - học. Tức là thầy cô giáo sẽ là người chủ động truyền đạt kiến thức, còn học trò thì thụ động tiếp thu, ghi nhớ lại kiến thức theo kiểu đọc - chép. Sau đó, sẽ phản hồi lại kiến thức cho giáo viên dưới hình thức học thuộc lòng (nếu không muốn nói là học vẹt) với những gì đã ghi chép. Thế là, căn cứ vào số lượng câu chữ học sinh đọc lại từ bài chép mà giáo viên cho điểm. Với cách dạy này, người thầy sẽ không phải tốn nhiều thời gian để soạn giáo án, đọc sách tham khảo, hay nghiên cứu từ các tài liệu bổ trợ mà chỉ cần bám vào chương trình sách giáo khoa, sách giáo viên là có thể thao thao bất tuyệt trên bục giảng.

Nhưng với những thầy cô giáo tâm huyết thì ánh mắt ngơ ngác, không hiểu bài của học trò khi họ kết thúc tiết giảng luôn là những nỗi day dứt, trăn trở trong hành trình dạy học. Bởi vậy, phương pháp dạy - học mới với việc lấy học trò làm trung tâm được xem là giải pháp tối ưu khi phát huy được vai trò của cả thầy lẫn trò. Thầy giữ vai trò khởi xướng, dẫn dắt, đề xuất, nêu lên vấn đề; học trò tham gia trao đổi, phân tích, nêu dẫn chứng để giải thích, làm rõ vấn đề. Cuối cùng, người thầy sẽ tổng hợp và đưa ra kết luận, cũng như giúp học trò rút ra những bài học thực tiễn. Phương pháp này sẽ kích khả năng tự học, sáng tạo, tính tư duy, đổi mới cách dạy cách học của cả thầy lẫn trò. Người thầy sẽ không ngừng học hỏi từ các phương tiện thông tin đại chúng, mở rộng tư duy, nâng cao năng lực chuyên môn trong công tác giảng dạy. Nhiều thầy cô giáo đã ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy thông qua giáo án điện tử; thể hiện sự hiểu biết của bản thân từ các tiết thực hành, thí nghiệm với dụng cụ hỗ trợ tiên tiến; đăng ký học sau đại học để có cơ hội mở rộng tri thức.

Dùng tâm đức để giáo dục học trò

Người thầy của thời đại mới không chỉ trao truyền cho học trò tri thức để lập nghiệp, mà còn giữ trọng trách quan trọng cùng gia đình, xã hội dạy các em cách làm người. Thầy Thái Đình Hướng (nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Lê Thị Riêng, huyện Hòa Bình) từng tâm sự: “Trọng trách của người thầy trong thời đại mới rất nặng nề, bên cạnh dạy chữ còn phải dạy các em học cách làm người. Bởi vậy, người thầy không chỉ lên lớp trao truyền kiến thức là hết việc, mà còn dùng kiến thức, những bài học thực tế của bản thân để giúp các em biết cách hành xử, giao tiếp đúng mực”.

Riêng thầy Trịnh Văn Trượng (Hiệu trưởng Trường THCS Võ Thị Sáu, TP. Bạc Liêu) thì cho rằng: “Bài học giáo dục ý nghĩa, sâu sắc nhất về đạo đức có thể cảm hóa học trò mọi thời đại chính là tâm đức của mỗi người thầy trong đối nhân xử thế. Mỗi người thầy hãy xây dựng cho mình một hình mẫu, chuẩn mực về người thầy tiết trong giá sạch, miễn dịch trước những thói hư tật xấu để nêu gương cho học trò. Hãy dùng tình cảm xuất phát từ trái tim mình, đặt mình vào vai trò của những người cha người mẹ hiền từ, mẫu mực để giáo dục các em thành những công dân có ích cho xã hội”.

Ôn lại truyền thống Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, ta càng tự hào về đội ngũ nhà giáo Việt Nam nói chung, Bạc Liêu nói riêng. Họ thật xứng đáng với danh hiệu Bác Hồ khen tặng: “Những “vô danh anh hùng” không tượng đồng bia đá, nhưng rất vẻ vang”.

KIM TRÚC