Tư vấn, hướng nghiệp sau tốt nghiệp: Cần những cách làm mới

Tháng 5 đã về, báo hiệu mùa thi sắp đến. Cũng trong thời gian này, các trường chuyên nghiệp trong và ngoài tỉnh đang ra sức tuyên truyền nhằm tuyển sinh dưới nhiều hình thức. Thực tế cho thấy, hiện nay công tác tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh sau khi tốt nghiệp vẫn còn nhiều vấn đề đáng bàn.

Hướng dẫn học viên thực hành tại Trường cao đẳng Nghề Bạc Liêu. Ảnh: C.K

Lâu nay, công tác tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh thường chỉ tập trung vào học sinh cuối cấp THPT, mà “quên” hẳn lực lượng học sinh cuối cấp THCS. Theo thống kê của ngành Giáo dục thì năm học nào, số lượng học sinh hoàn thành chương trình THCS cũng nhiều hơn so với học sinh tốt nghiệp THPT. Chẳng hạn như năm 2015 có gần 4.400 thí sinh tham gia kỳ thi THPT quốc gia, trong khi đó số học sinh được công nhận hoàn thành chương trình THCS là 8.884 em. Tuy nhiên, trong đó chỉ có 6.048 em tiếp tục học lên cấp THPT, chiếm 68,08%. Ngoài ra, có 449 học sinh tiếp tục học ở hệ giáo dục thường xuyên.

Như vậy, có đến 2.387 học sinh không tiếp tục học phổ thông. Vậy số học sinh này đi đâu, làm gì? Trong khi đó, mỗi năm học, các trường trung cấp, cao đẳng nghề, chuyên nghiệp có đào tạo hệ trung cấp lại không thể tuyển đủ số lượng học viên, chỉ lèo tèo vài chục em/lớp, thậm chí có lớp trung cấp nghề tuyển không được 10 học viên, hoặc phải bỏ ngành nghề đó vì không có học viên đăng ký. Đơn cử như Trường cao đẳng Nghề Bạc Liêu hiện đào tạo 7 ngành cao đẳng và 10 nghề trung cấp, song số học viên tuyển được trong năm học trước chỉ có 176 em. Nhiều nghề dù cơ sở vật chất đầy đủ, đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm nhưng vẫn không có học viên theo học như: Cơ khí, Cơ điện nông thôn…

Nghịch lý này đã tồn tại nhiều năm, nhưng các ngành chức năng, địa phương vẫn chưa có cách khắc phục. Lý giải về điều này, hiệu trưởng của một trường chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh cho rằng, một trong những nguyên nhân là do công tác tư vấn, phân luồng đào tạo chưa tốt, chưa hợp lý nên hầu hết học sinh đều chọn ngành, nghề chưa thật sát với thực tế, nhu cầu của các doanh nghiệp, của xã hội, từ đó xảy ra tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”. Đây là một nguyên nhân đã được chỉ ra nhiều năm mà chưa có biện pháp khắc phục triệt để nhằm tái cân bằng công tác đào tạo giữa các ngành, nghề và cũng nhằm đáp ứng tốt nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của tỉnh.

Để kéo được một lượng lớn học sinh cuối cấp THCS, THPT vào trường học các ngành, nghề hệ trung cấp, cao đẳng, nhất là ở các trường nghề thì ngoài việc tổ chức tư vấn, hướng nghiệp đúng hướng cho học sinh, các trường cần phải nâng cao hiệu quả giảng dạy, liên kết xây dựng, nâng tầm thương hiệu và quan trọng nhất là tạo đầu ra ổn định cho học viên. Bởi với tâm lý thích “làm thầy hơn làm thợ” thì bản thân học viên, gia đình sẽ không đặt trọn niềm tin vào các ngành, nghề hệ trung cấp với mức thu nhập không “đủ sống” khi ra trường.

Châu Khánh