Từ đề thi THPT quốc gia 2015: Bàn về chuyện đổi mới phương pháp giảng dạy

Sự đổi mới, tích hợp của đề thi THPT quốc gia năm nay đã tác động rất lớn đến suy nghĩ và nhận thức của giáo viên, học sinh trong việc đổi mới cách dạy học ở bậc THPT. Đó là hạn chế việc dạy nhồi nhét kiến thức, học vẹt, học tủ hoặc luyện thi theo bài mẫu, mà thay vào đó là rèn luyện tư duy, trang bị các kỹ năng cần thiết cho học sinh.

NÓI KHÔNG VỚI HỌC VẸT, NHỒI NHÉT KIẾN THỨC

Các chuyên gia giáo dục nhận định, đề thi năm nay thể hiện được tinh thần đổi mới của Bộ GD-ĐT trong chương trình sách giáo khoa tới đây. Đó là việc chú trọng đào tạo toàn diện con người. Giúp học sinh đến trường không chỉ để trang bị kiến thức, nâng cao năng lực chuyên môn, mà còn biết cách hoàn thiện kỹ năng sống, dung dưỡng tâm hồn, đào tạo ra những con người văn hóa. Bởi vậy, đề thi năm nay rất “sát sườn”, mang đậm hơi thở cuộc sống và đòi hỏi mỗi học sinh phải vận dụng tối đa kiến thức của 12 năm đèn sách, cùng vốn sống thông qua những trải nghiệm từ cuộc sống thường nhật.

Các thí sinh trao đổi sau giờ thi môn Ngữ văn của kỳ thi THPT quốc gia 2015. Ảnh: Đ.K.C

Nếu như những mùa thi trước, câu hỏi cửa miệng của học trò khi bước ra khỏi phòng thi là: Bạn ôn “trúng tủ” không? Có bị “tủ đè” không?... thì nay những câu hỏi đó đã nhường chỗ cho: Câu hỏi về kỹ năng sống bạn thể hiện ra sao? Liên hệ thực tế xã hội và bản thân như thế nào?... Còn nhớ cách nay hai mùa thi, một thí sinh tức anh ách bước ra khỏi phòng thi khi không tài nào nhớ được số liệu sự kiện lịch sử, đành phải bỏ cả câu. Điều này cho thấy tác hại của việc học vẹt, học không chủ đích và không thẩm thấu được nội dung kiến thức cần ghi nhớ. Một thực trạng vẫn còn tồn tại gây nhiều quan ngại cho giáo dục hiện nay chính là việc nhồi nhét kiến thức của một bộ phận giáo viên, học sinh. Thay vì học đến đâu khắc sâu đến đó, thì họ lại chuộng cách “nước đến chân mới nhảy”, rồi dẫn đến tình trạng “quá tải”, “tẩu hỏa nhập ma” khi vào phòng thi.

Từ thực tế đề thi THPT quốc gia 2015 cho thấy, đề thi có thể hỏi đến bất cứ nội dung nào của chương trình, kể cả những nội dung rất cơ bản của chương trình lớp 10 và 11. Vì vậy, những học sinh muốn đậu vào các trường “tốp đầu” phải đổi mới phương pháp học tập, hạn chế việc học tập thụ động, học theo kiểu đọc chép, không biết vận dụng kiến thức, thiếu sáng tạo và liên hệ thực tế.

TRANG BỊ KỸ NĂNG, RÈN LUYỆN TƯ DUY

Một giáo viên Trường THPT Chuyên Bạc Liêu chia sẻ: “Xu hướng mới của giáo dục hiện đại là đào tạo ra những cá nhân hội đủ đức tài nên đề thi sẽ tỷ lệ thuận với việc tích hợp kiến thức chuẩn của các môn, cũng như khả năng vận dụng, thẩm thấu kiến thức vào điều kiện thực tế. Bởi vậy, điều mà những giáo viên tâm huyết với nghề cần làm là kích thích nơi người học tính chủ động, sáng tạo, trang bị cho các em các kỹ năng cần thiết, cơ bản. Nói một cách hình tượng là thay vì chúng ta nấu sẵn một bữa ăn, học trò chỉ việc ngồi thưởng thức thì nay chúng ta hãy cho nguyên liệu, hướng dẫn cách thức để các em tự chế biến bữa ăn ấy. Đó cũng là cách hay để khắc sâu, nhớ lâu kiến thức”.

Song song với việc trang bị kiến thức chuyên môn thì việc bổ sung kỹ năng sống là vô cùng cần thiết. Nhiều người thường than phiền rằng, học sinh ngày nay thiếu kỹ năng sống, thờ ơ, vô cảm trước những vấn đề thời sự xã hội. Và thông qua các hoạt động ngoại khóa về trang bị kỹ năng sống, lồng ghép biểu dương những nhân tố điển hình trong những buổi sinh hoạt dưới cờ, những chuyến về nguồn tham quan các di tích văn hóa, lịch sử địa phương kết hợp với giáo dục truyền thống văn hóa… sẽ giúp các em khắc phục những yếu điểm của mình.

Đổi mới phương pháp giảng dạy để hướng đến một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại không phải là chuyện một sớm một chiều. Nhưng điều này sẽ không khó thực hiện nếu có sự chung tay, cộng lực của nhiều phía!

KIM TRÚC