Thanh niên và nỗi lo việc làm

Bài cuối: Tìm giải pháp cho tình trạng thất nghiệp

>>Bài 1: Thất nghiệp không chừa ai

Muốn giải quyết tình trạng thất nghiệp, đòi hỏi phải có sự liên kết của cả 3 chủ thể: cơ sở đào tạo, người lao động và người quản lý, sử dụng lao động.

ĐÀO TẠO KHÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU

Khi phong trào xã hội học tập được khuyến khích, ý thức người dân được nâng lên cũng đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều cơ sở đào tạo nghề được mở ra. Chỉ tính riêng trong tỉnh đã có 1 trường đại học, 3 trường cao đẳng, 3 trường trung cấp. Đó là chưa kể đến việc các trường còn liên kết đào tạo theo hình thức: vừa làm vừa học, đào tạo từ xa…

Tư vấn hướng nghiệp cho các em học sinh. Ảnh: C.K

Từ việc đào tạo theo những gì trường có, thiếu định hướng, chưa chú trọng nhiều đến nhu cầu lao động của xã hội, ngành nghề chồng chéo đã dẫn đến tình trạng dư thừa lao động ở một số lĩnh vực. Trường cao đẳng Nghề và Trường đại học Bạc Liêu đều mở đào tạo bậc trung cấp một số ngành. Cử nhân Ngữ văn mấy khóa liền chật vật tìm việc, nhưng năm nào Trường đại học Bạc Liêu cũng tuyển sinh ngành này. Ngoài ra, còn có nguyên nhân là do chất lượng đầu vào tại một số cơ sở đào tạo quá thấp, chỉ trên dưới 10 điểm cho cả 3 môn xét tuyển, nên chất lượng đào tạo không cao. Một doanh nghiệp chuyên kinh doanh trên địa bàn tỉnh nhận xét: Ở một số lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản, doanh nghiệp chúng tôi đang cần tuyển dụng, nhưng nhiều sinh viên chuyên ngành Thủy sản, Nông nghiệp ra trường không ứng dụng được kiến thức vào thực tế”. Thậm chí, có một cơ quan Nhà nước dù thiếu nhân viên nhưng kiên quyết không nhận sinh viên đào tạo ở địa phương. Chứng tỏ một số cơ sở đào tạo không tạo được thương hiệu và sự tin cậy cho các nhà tuyển dụng.

“Ly nông bất ly hương” là mục tiêu của Đề án 1956 của Chính phủ về đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Sau một thời gian thực hiện Đề án, có thể thấy công tác đào tạo nghề ở Bạc Liêu chưa đáp ứng được mục tiêu, yêu cầu. Trong số 24.000 lao động được đào tạo năm nay thì có trên 18.000 lao động phải đi lao động ở ngoài tỉnh. Theo ông Đặng Tiến Út, Giám đốc sở LĐ-TB&XH: “Khoảng 70% lao động qua đào tạo nghề có việc làm, số không có việc làm là do ngại đi xa, họ chỉ muốn bám trụ lại quê nhà”. Với cách lý giải này thì rõ ràng những lao động qua đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu với mục đích chuyển dịch kinh tế địa phương. Mặt khác, ở một số địa phương công tác dạy nghề còn nhiều bất cập: cơ sở vật chất phục vụ dạy nghề còn hạn chế, quy mô hẹp, đội ngũ giáo viên dạy nghề thiếu. Kể cả môt số ngành nghề đào tạo không đáp ứng được yêu cầu của người học, như nghề kết cườm, đan giỏ lục bình, sản phẩm làm ra gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ.

Nhiều ý kiến cho rằng, lao động Bạc Liêu vừa thừa lại vừa thiếu. Điều này không phải là không có cơ sở. Với những bất cập trong công tác đào tạo lao động như trên thì rõ ràng tay nghề của lao động sử dụng chất xám cho đến những lao động được đào tạo sơ cấp chưa đáp ứng yêu cầu thực tế.

Thanh niên tham gia buổi tư vấn giới thiệu việc làm do Trung tâm Giới thiệu việc làm tỉnh tổ chức. Ảnh: C.K

Giải bài toán thất nghiệp

Có một vấn đề đáng lo ngại hiện nay là xã hội luôn đề cao đến việc học tập, nâng cao trình độ nhưng lại thiếu sự định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Bản thân phù hợp nghề gì?, Xã hội đang cần nghề gì?, Học như thế nào?, Học để làm gì?, Làm ở đâu?... các câu hỏi này xem ra còn khá mù mờ với nhiều bạn trẻ, nhất là học sinh, bởi công tác hướng nghiệp tại các trường chưa được chú trọng. Mặt khác, gia đình chưa có sự định hướng rõ ràng cho con em. Đổi đời, lập nghiệp bằng con đường đại học đã trở thành suy nghĩ chung của xã hội.

Nhật Bản có một phương pháp định hướng nghề nghiệp khá hay mà một số địa phương ở nước ta cũng đang học hỏi. Đất nước Mặt trời mọc phân luồng giáo dục, đào tạo học sinh ngay từ những năm cấp hai. Các trường chú trọng đến sở trường, năng lực, thiên hướng nghề… của người học để từ đó định hướng, đào tạo phù hợp. Nhờ đó nước Nhật có những nhà khoa học hàng đầu, đoạt cả giải Nobel, những nhà chính trị xuất sắc, doanh nhân toàn cầu, nghệ sĩ tài danh, công nhân giỏi nghề…

Nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu và gắn với nhu cầu lao động của xã hội là việc cấp thiết để giải quyết tình trạng thất nghiệp hiện nay. Do đó đối với các trường, đi đôi với đổi mới chương trình đào tạo, cần bổ sung học phần về sự khởi nghiệp kinh doanh (hay khởi tạo doanh nghiệp) để người tốt nghiệp ứng biến linh hoạt trên con đường lập thân, lập nghiệp. Một khi các cơ sở đào tạo lao động cho “ra lò” những người thầy, người thợ vững vàng kiến thức, thành thạo tay nghề, đạo đức nghề nghiệp trong sáng, thì dù không thể xin việc ở các cơ quan Nhà nước hay các doanh nghiệp, họ vẫn có thể tự tạo công ăn việc làm cho chính mình bằng cách áp dụng những kiến thức đã học vào thực tế một cách hiệu quả.

Một yếu tố quyết định đến sự thành công của thanh niên trên bước đường khởi nghiệp chính là sự chủ động của mỗi người. Trong một lần về Bạc Liêu, ông Phan Văn Mãi (nguyên Bí thư Trung ương Đoàn, hiện là Phó Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre) phát biểu: “Để hội nhập và phát triển trong xu thế mới, thanh niên cần phải có sự chủ động hơn, chủ động trong việc học tập làm giàu tri thức, chủ động trong ý tưởng làm kinh tế, khi bước vào lập nghiệp mỗi người phải vạch sẵn cho mình một kế hoạch. Tuy nhiên, kế hoạch thôi chưa đủ, mà còn phải có khát khao cháy bỏng đặt những ước mơ đó như sự sống còn của bản thân để thực hiện thì mới hy vọng thành công”.

Và đây cũng là yếu tố mà thanh niên Bạc Liêu đang thiếu. Một sinh viên tốt nghiệp Trường cao đẳng Y tế Bạc Liêu chấp nhận bán vé số sống qua ngày mà bỏ qua cơ hội sang Nhật làm điều dưỡng với mức lương vài chục triệu đồng mỗi tháng vì ngại đi xa là một ví dụ. Hay câu chuyện một thanh niên ở Giá Rai nuôi ếch khá thành công nhưng sau một lần thất bại thì đã nản chí… Những câu chuyện này là một bài học để các bạn trẻ suy ngẫm, ngoài sự trợ giúp của xã hội thì mỗi người phải biết tự vươn lên làm chủ cuộc sống thay vì cứ an phận, chờ thời.

TUẤN ANH