Nên chọn những cái hay cái đẹp để đưa vào sách giáo khoa

Mấy hôm nay, trên báo chí, các mạng xã hội đang nóng chuyện phụ huynh “dậy sóng” bởi câu chuyện về bản dịch bài thơ “Nam quốc sơn hà” (hiện còn khuyết danh tác giả, có người cho rằng của danh tướng Lý Thường Kiệt) trong sách giáo khoa (SGK) lớp 7. Có con đang học lớp 7, tôi hiểu nỗi niềm của những người làm cha mẹ khi thấy con mình cố “nuốt” một bản dịch khó nhớ của bài thơ được xem là “tuyên ngôn độc lập đầu tiên” của nước Việt.

Bản dịch mới của “Nam quốc sơn hà” trong SGK lớp 7. Ảnh: B.T

Chúng tôi, những người thuộc thế hệ 6X, 7X, rồi cả những bạn 8X, 9X đến giờ vẫn thuộc làu làu những câu thơ hào hùng: “Nam quốc sơn hà, Nam đế cư/ Tuyệt nhiên định phận tại Thiên thư/ Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm/ Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư” cùng bản dịch bất hủ chưa bao giờ quên một từ nào: “Sông núi nước Nam vua Nam ở/ Rành rành định phận tại sách trời/ Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/ Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”. Không bàn đến bài thơ nguyên tác bởi ý nghĩa sâu sắc khẳng định chủ quyền thiêng liêng của sông núi được bảo vệ bằng tất cả sức mạnh của dân tộc, bản dịch trước đây đã in sâu vào tiềm thức của người học, người đọc bằng những lời thơ dễ nhớ mà nào thiếu khí chất hùng dũng.

Bản dịch mới, theo giải thích của những nhà biên soạn SGK, cũng do những nhà Hán - Nôm nổi tiếng dịch với dụng ý rõ ràng chứ không phải là tùy tiện. Và việc tranh cãi coi bản dịch nào là phù hợp xem ra vẫn chưa có hồi kết. Nhưng theo phản ứng của đa số phụ huynh và ý kiến của không ít giáo viên thì bản dịch mới trúc trắc, khó nhớ và không thể hiện được hào khí của cha ông. Cảm nhận của tôi cũng không nằm ngoài nhận định này. Khi nghe con học thuộc lòng bài thơ dịch một cách khó khăn, tôi đã hết sức ngạc nhiên khi biết đến bản dịch hoàn toàn xa lạ này. Có thể những nhà biên soạn đã có dụng ý tốt khi cho học sinh tiếp cận nhiều bản dịch khác nhau, nhưng như một giáo viên đã nói “học sinh lớp 7 học về văn học trung đại, rất trừu tượng vì vậy các em cần bản dịch hay và đẹp”.

Với tôi và những phụ huynh như tôi, để cho học sinh cảm thụ hết cái hay và cái đẹp của văn học nên là tiêu chuẩn để chọn những tác phẩm đưa vào SGK.

HÀ ANH