Chấn chỉnh “loạn” thu trong trường học

>> Bài 1: Nhiều khoản thu đổ đầu phụ huynh

Bài cuối: Bịt kẽ hở để “loạn” thu không còn đất sống

Đồng hành cùng các đoàn giám sát, kiểm tra của HĐND tỉnh, ngành Giáo dục, các địa phương, chúng tôi nhận thấy một thực tế là cấp tiểu học (TH) chính là cấp “loạn” thu nhiều nhất, càng giám sát, càng kiểm tra thì càng phát hiện nhiều sai phạm. Vì vậy, việc quyết liệt đấu tranh, có chế tài mạnh tay để xử lý, quy trách nhiệm với người đứng đầu… sẽ là “thuốc đặc trị” để “loạn” thu không còn cơ hội tái diễn.

Biên lai thu đồng loạt nhiều khoản phí đầu năm của một trường tiểu học trên địa bàn TP. Bạc Liêu khiến phụ huynh nghèo lao đao. Ảnh: P.V

Thu phí học thêm chưa đúng quy định

Hiện nay, toàn tỉnh đang triển khai mô hình dạy học 2 buổi/ngày, hoặc trên 5 buổi/tuần nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, đảm bảo chất lượng của bậc TH, đáp ứng nhu cầu về chăm sóc giáo dục trẻ em của gia đình, xã hội, cũng như góp phần giải quyết vấn đề quá tải, dạy thêm, học thêm tràn lan tiêu cực ngoài nhà trường.

Theo đó, Công văn số 10176/TH hướng dẫn kế hoạch dạy học 2 buổi/ngày của Bộ GD-ĐT đã quy định rõ các trường TH phải đảm bảo đủ các điều kiện như: chỉ tổ chức ở những nơi có nhu cầu và có sự tự nguyện của phụ huynh học sinh, được sự đồng ý của các cấp quản lý có thẩm quyền; đội ngũ giáo viên đủ về số lượng (tỷ lệ 1,15) và đồng bộ về cơ cấu, nơi nào không có giáo viên Hát - Nhạc, Thể dục, Mỹ thuật và các môn tự chọn có thể hợp đồng giáo viên ngoài biên chế, đảm bảo mỗi giáo viên không dạy quá 10 tiết/tuần… Tất nhiên kinh phí do Nhà nước chi trả.

Thế nhưng, nhiều địa phương, đơn vị đang triển khai hình thức dạy học 2 buổi/ngày, hoặc trên 5 buổi/tuần trên địa bàn đang cố tình quên đi các điều kiện được quy định trong công văn này. Cụ thể, một số trường do tỷ lệ giáo viên chưa đủ nên hàng tháng phụ huynh phải bỏ ra một khoản tiền khá lớn để đóng cho con em học chéo buổi. Nhiều nơi còn triển khai hình thức này một cách bắt buộc mà bỏ qua quy định “chỉ tổ chức ở những nơi có nhu cầu và có sự tự nguyện của phụ huynh học sinh…”. Thậm chí, một số đơn vị dù đã đảm bảo tỷ lệ giáo viên theo chuẩn nhưng vẫn cố tình phớt lờ để thu tiền phụ huynh không đúng quy định. Không chỉ vậy, trong báo cáo về các khoản thu ngoài học phí, nhiều trường TH có liệt kê cả khoản thu phí học thêm, nhưng theo Điều 4 Thông tư 17 quy định về dạy thêm, học thêm của Bộ GD-ĐT thì các trường không được dạy thêm đối với học sinh TH.

Tiếp tục điệp khúc vin vào kẽ hở thiếu tỷ lệ giáo viên phục vụ dạy 2 buổi/ngày, trên 5 buổi/tuần (vì Công văn 10176/TH cũng không quy định việc thu - chi cụ thể) nên mỗi địa phương, đơn vị cũng “linh hoạt” mức thu, chi khác nhau. Đơn cử như trong năm học 2020 - 2021: Trường TH C (thị trấn Phước Long, huyện Phước Long) có mức thu từ 25.000 - 90.000 đồng/tháng đối với các loại hình học từ 6 - 9 buổi/tuần; TH Giá Rai B (TX. Giá Rai) thu 80.000 đồng/tháng đối với học 2 buổi/ngày, 40.000 đồng/tháng đối với 7 - 8 buổi/tuần; TH Lê Quý Đôn (Phường 5, TP. Bạc Liêu) áp dụng mức thu 170.000 đồng/tháng với loại hình 2 buổi/ngày, 80.000 - 120.000 đồng/tháng với loại hình 7 - 8 buổi/ tuần; TH Kim Đồng (Phường 3, TP. Bạc Liêu) thu 197.000 đồng/tháng với 2 buổi/ngày, 80.000 đồng/tháng với các lớp học 7 buổi/tuần…

Từ việc thu không đồng nhất, nên việc chi cũng mỗi nơi mỗi kiểu. Ngoài việc chi 80% cho giáo viên trực tiếp đứng lớp, 10% cho công tác tăng cường cơ sở vật chất, thì 10% còn lại mỗi đơn vị sẽ căn cứ theo thực tế để đưa ra mức chi cụ thể cho từng đối tượng tham gia…

Đừng để môi trường giáo dục vẩn đục vì nạn lạm thu, “loạn” thu. Ảnh minh họa: M.K

Tìm “thuốc đặc trị” cho “loạn” thu

Tinh giảm biên chế, tỷ lệ giáo viên không đáp ứng theo chuẩn điều lệ; vừa phải đảm bảo mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện vừa cân đối thu - chi để duy trì tốt hoạt động của đơn vị, bảo đảm quyền lợi giáo viên, nâng cao thu nhập, mức sống để giáo viên đứng lớp chuyên tâm với nghề; không ngừng hoàn thiện cơ sở vật chất trường lớp, tạo môi trường tốt nhất để học sinh phát triển toàn diện, hướng đến đạt chuẩn quốc gia… là những nguyên nhân gây áp lực rất lớn cho các đơn vị và dẫn đến tình trạng lạm thu, rồi “loạn” thu như hiện nay. Thật chua chát khi mà nhiều người bảo rằng giáo viên, nhà trường thu tiền còn chuyên nghiệp hơn dạy học vì rất nhiều khoản phí có tên hoặc không tên núp bóng “tự nguyện” trải đều trong năm học…

Cảm thông với khó khăn của ngành, của từng trường nhưng không thể vin vào những cớ ấy để “loạn” thu, tận thu khi mà ngoài kia vẫn còn rất nhiều gia đình khó khăn thật sự, rất cần được nhà trường, giáo viên cảm thông, chia sẻ.

Giáo dục là quốc sách hàng đầu, nên các tầng lớp nhân dân và toàn xã hội dồn hết sự ưu ái cho ngành Giáo dục. Và chúng tôi dám chắc rằng các bậc phụ huynh sẽ chẳng tiếc bất kỳ khoản đóng góp nào cho nhà trường nếu chúng được công khai rõ ràng, minh bạch, sử dụng đúng mục đích… Chính sự thiếu công khai, minh bạch trong thu - chi (ngay cả những khoản thu bắt buộc như học phí, thu hộ bảo hiểm y tế) đã khiến dư luận có suy nghĩ không tốt, thậm chí hoài nghi, thế nên với mọi khoản vận động khác không thể trách các bậc phụ huynh đặt dấu chấm hỏi.

Tại buổi làm việc với Sở GD-KH&CN về giám sát các khoản thu phí trong cơ sở giáo dục công lập, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh - Cao Xuân Thu Vân nhận định: “Chính sự buông lơi, quản lý còn lỏng lẻo, chưa sát sao, thiếu sự kiểm tra, giám sát thường xuyên hoạt động thu - chi các trường của ngành Giáo dục đã gây ra nhiều bức xúc trong dư luận thời gian qua. Vì vậy, bên cạnh việc rà soát lại tất cả các khoản thu, chấn chỉnh triệt để nạn lạm thu, “loạn” thu trong trường học, ngành Giáo dục, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong khâu kiểm tra, giám sát; phát huy vai trò của Nhân dân, phụ huynh trong việc phản biện, tố giác những sai phạm trong công tác thu - chi. Các trường cần công khai, minh bạch, hướng đến sự tự nguyện, hài lòng của phụ huynh trong các khoản vận động xã hội hóa. Bên cạnh đó, các đơn vị nên xây dựng các chi hội khuyến học nhà trường, thành lập các quỹ khuyến học làm kênh vận động để giảm áp lực cho kinh phí hoạt động của đơn vị, cũng như huy động tối đa sự đóng góp tự nguyện của phụ huynh học sinh…”.

Song song với việc quyết liệt đấu tranh, tố giác những hành vi sai phạm thì các cấp có thẩm quyền cũng cần có chế tài xử lý mạnh tay để răn đe, quy trách nhiệm với người đứng đầu nếu để xảy ra sai phạm trong lạm thu, “loạn” thu. Và điều quan trọng nhất vẫn là lương tâm của người thầy, là tâm huyết dành cho sự nghiệp giáo dục. Một khi biết dùng cái tâm sáng để thấu cảm, đặt mình vào vị trí của phụ huynh thì “loạn” thu sẽ không còn đất sống!

Mai Khôi