Chấn chỉnh “loạn” thu trong trường học

 LTS: Điệp khúc lạm thu, “loạn” thu núp bóng hình thức này, cách làm khác luôn là nỗi khổ khó giãi bày của nhiều phụ huynh trong mỗi năm học. Dù các địa phương, ngành hữu quan đã có nhiều giải pháp để ngăn chặn, nhưng qua ghi nhận từ thực tế, tình trạng này vẫn chưa “hạ nhiệt”. Với quyết tâm chấn chỉnh vấn nạn này, Đoàn giám sát Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh, ngành Giáo dục và các địa phương đã tổ chức kiểm tra, giám sát hoạt động thu - chi trong các cơ sở giáo dục công lập…

Bài 1: Nhiều khoản thu đổ đầu phụ huynh

Không quá khi nói rằng phụ huynh thường yếu thế trong mối quan hệ với nhà trường. Thực tế cho thấy, đa số cha mẹ học sinh đều đáp ứng các yêu cầu mua sắm, đóng góp mà nhà trường, giáo viên đưa ra. Một số ít cũng có thắc mắc nhưng bị tập thể phản bác hoặc ngại “truy đến cùng” vì tâm lý sợ con mình bị kỳ thị, trù dập… Và vô hình trung, nhiều khoản phí núp bóng “tự nguyện” đã đổ lên đầu phụ huynh, gây ra những áp lực không nhỏ về kinh tế, nhất là đối với các gia đình nghèo.

Đoàn Giám sát Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh làm việc với Trường mầm non Sơn Ca 1 (TX. Giá Rai).

Nỗi khổ chẳng biết tỏ cùng ai

Chưa hết mừng vì xoay đủ tiền để sắm sửa quần áo, tập sách, đồ dùng học tập cho con đầu năm học mới, thì vợ chồng chị L. (Phường 8, TP. Bạc Liêu) lại lo lắng không yên khi trường tiểu học của con thông báo phải nộp đủ 2,3 triệu đồng cho tất cả các khoản tin học, tiếng Anh, học chéo buổi, học phẩm, phù hiệu… Sợ vợ mình nghe nhầm, nên chồng chị L. đã đến tận trường để hỏi lại và trình bày hoàn cảnh gia đình để được thông cảm, xin giãn thời gian đóng các khoản phí nhưng không được chấp nhận. Dù gia đình không nằm trong diện được miễn giảm, nhưng với hoàn cảnh chạy xe ôm, giúp việc nhà của anh chị thì làm sao có thể đóng một lần nhiều đến vậy. Và rồi hết cách, vợ chồng chị L. đành bấm bụng đi vay nóng để con được đến trường…

Cũng là áp lực từ các khoản phí tự nguyện, một phụ huynh trên địa bàn Phường 3 (TP. Bạc Liêu) than với chúng tôi: “Trước khi họp phụ huynh, chị được giáo viên chủ nhiệm của con gọi điện để vận động. Cô bảo rằng cô rất áp lực và rất mong được quý phụ huynh thông cảm, cũng như ủng hộ, vận động các phụ huynh khác tiếp cô vì năm nay thầy hiệu trưởng của trường khoán cho lớp mình vận động xã hội hóa đến 20 triệu đồng. Nếu không đạt sẽ rất khó ăn nói với thầy. Vậy là trong buổi họp ấy, mỗi phụ huynh phải “gồng” mình đóng thấp nhất khoảng 1 triệu đồng/người, với các khoản: xã hội hóa, hội phí, quỹ lớp, phí thuê lao công làm vệ sinh lớp… Nếu trường nào cũng vậy, thì các gia đình có hoàn cảnh khó khăn sẽ phải xoay sở như thế nào?”.

Vì phản đối trước khoản thu hội phí không có trong quy định nên rất nhiều học sinh khối 12 của một trường THPT trên địa bàn tỉnh đã “dùng chiêu” xin khất lại tiền hội phí vì quên xin gia đình. Vậy là không chỉ bị giáo viên chủ nhiệm “giũa” một trận te tua mà các em còn bị hiệu trưởng trường khiển trách, thậm chí đòi hạ hạnh kiểm vì có hành vi chống đối nhà trường, lôi kéo các bạn khác tham gia vào “trào lưu” không đóng hội phí.

Rất nhiều phụ huynh còn phản ánh vì khoản hoa hồng hấp dẫn từ việc kinh doanh đồng phục học sinh trong nhà trường, nên đã có hiệu trưởng đổi đồng phục học sinh của trường mình 3 năm liên tục, gây nhiều khó khăn cho các gia đình nghèo khi không thể tận dụng lại được đồng phục cho con em những năm học sau…

Một trong những khoản thu tự nguyện mà phụ huynh không thể không đóng. Ảnh: M.K

Bất ngờ trước khoản phí lạ

Trước những phản ánh, bức xúc của các phụ huynh vì tình trạng lạm thu, “loạn” thu trong nhà trường hiện nay; thậm chí có nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh việc có nên duy trì Hội Cha mẹ học sinh trong nhà trường vì cho rằng hội này không khác gì “cánh tay nối dài” của nhà trường để tận thu, Đoàn giám sát Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh, ngành Giáo dục và các địa phương đã quyết liệt vào cuộc, thành lập nhiều đoàn kiểm tra, giám sát việc thu phí tại các cơ sở giáo dục trên toàn tỉnh.

Qua giám sát cho thấy, ngoài các khoản thu bắt buộc như học phí, thu hộ bảo hiểm y tế, bảo hiểm thân thể, sổ liên lạc điện tử, phí học thêm trong nhà trường, ăn bán trú, các khoản đóng góp tự nguyện của phụ huynh… được công khai, minh bạch thì các đơn vị đều có chứng từ thu - chi khá đầy đủ, một số nội dung thu được sự đồng tình thống nhất cao của phụ huynh học sinh. Hầu hết các trường đều xây dựng kế hoạch cụ thể, xin ý kiến của ngành chức năng, địa phương. Việc thực hiện các chế độ miễn, giảm các khoản phí cho học sinh dân tộc thiểu số, gia đình chính sách, hộ nghèo được các trường đặc biệt quan tâm; thực hiện nghiêm việc giãn thời gian thu, thời điểm thu, tránh thu cùng một lúc… nhằm tạo mọi điều kiện để Nhân dân đưa con em đến trường.

Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra, Đoàn giám sát đã phát hiện nhiều sai phạm, thậm chí có những khoản thu không thể ngờ tới với những cái tên rất lạ như: phí trông ăn, quỹ bảo mẫu, phí phục vụ kéo bàn bán trú (với khoản chi hơn 120 triệu đồng/năm học)…

Đơn cử như Trường mầm non Sơn Ca 1 (TX. Giá Rai), việc thu ngoài học phí, cụ thể là quỹ bán trú khiến Đoàn giám sát đặt nghi vấn. Bởi trong giai đoạn 2018 - 2020, trường có các mức thu từ 24.000 - 27.000 đồng/ngày ăn bán trú, trong đó tiền chi cho bữa ăn của trẻ dao động từ 20.000 - 21.000 đồng/ngày, số còn lại được chi cho bồi dưỡng phục vụ bán trú, cấp dưỡng, trực ca trưa… Trong khi vật giá leo thang, trị giá bữa ăn thì “dậm chân tại chỗ”, nhưng các khoản chi ngoài bữa ăn thì tăng dần theo từng năm, vậy liệu rằng có đảm bảo đủ dinh dưỡng bữa ăn bán trú tại trường cho trẻ?

Về khoản thu hộ phí sổ liên lạc điện tử, theo nhẩm tính, các trường trên toàn tỉnh sẽ chi hơn 6 tỷ đồng, với bình quân chung 44.000 đồng/học sinh/năm học. Và tất nhiên khoản phí này cũng do phụ huynh đóng góp. Dù các trường lý giải sổ liên lạc điện tử sẽ giúp nhà trường, giáo viên, phụ huynh kết nối với nhau trong việc nắm bắt tình hình học tập của con em thông qua điểm số từ sổ điểm điện tử, từ đó phối hợp tốt trong giáo dục, nâng cao chất lượng học tập nhưng có lẽ người hưởng lợi nhiều nhất vẫn là giáo viên. Không chỉ vậy, các giáo viên còn được nhà mạng hỗ trợ lại 50% tổng số tiền thu từ sổ liên lạc điện tử coi như khoản hỗ trợ nhập liệu. Vậy có công bằng với phụ huynh?

Đối với việc thu phí học thêm trong nhà trường cũng thực hiện mỗi nơi mỗi kiểu, mỗi trường mỗi mức giá. Khi được hỏi căn cứ vào đâu để ra mức thu như vậy thì nhiều đơn vị không thể lý giải, hoặc chống chế bằng cách nói là “giá sàn” đã tham khảo từ nhiều đơn vị bạn. Nhiều trường còn bảo rằng, mức thu ấy đã được trường triển khai đến phụ huynh và nhận được sự đồng tình, thống nhất cao… Nhưng đằng sau ấy là những câu chuyện dài tập về việc “trưng cầu” tự nguyện.

Mai Khôi