Cần ý thức khi sử dụng chữ viết

Chữ quốc ngữ là phương tiện giao tiếp và lưu trữ cần thiết ở mọi thời đại. Trước đây, người dân phải chịu vất vả để biết và dùng được chữ. Những năm tháng chiến tranh, ai ai cũng khao khát được học chữ quốc ngữ dù sống giữa tiếng súng, tiếng bom. Thật đáng trách, khi chúng ta đang sống trong xã hội hòa bình và văn minh mà thực trạng dùng chữ quốc ngữ ngày càng trở nên báo động.

Trên các trang mạng xã hội, diễn đàn hiện nay dễ dàng bắt gặp những kiểu chữ viết “sáng tạo” như thế này. Ảnh: T.L

Với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, bạn trẻ ngày nay có sự tiếp xúc, cọ xát hơn với nhiều thành tựu khoa học mới. Kiến thức được khám phá và tiếp thu một cách có hiệu quả về chiều sâu cũng như chiều rộng. Quá mải mê trên con đường khám phá ấy, họ đã quên rằng mình đang đánh mất dần những thứ quan trọng của chữ viết. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi không đề cập đến ngữ pháp hành văn mà chỉ bàn vấn đề hình thức thể hiện.

Đa số học sinh - sinh viên (HS-SV) ở các trường phổ thông, đại học cao đẳng hiện nay viết sai chính tả rất nhiều. Họ xem việc ấy không có gì đáng quan tâm, dần dần thành thói quen rồi dẫn đến việc không còn nhận ra chữ nào đúng chữ nào sai so với chuẩn mực. Điều đáng tiếc hơn, ngay cả HS chuyên Văn, SV chuyên ngành Ngữ văn cũng bị rơi vào thực trạng ấy. Vấn đề này không thể quy kết cho hệ thống giáo dục, mà nguyên nhân nằm ngay ở sự nhận thức của các bạn. Chính sự cẩu thả, dễ dãi của HS-SV dẫn đến việc chữ viết ngày càng xa rời với nền tảng ban đầu.

Không dừng lại ở đó, chữ viết ngày càng bị biến dạng. Sự biến dạng ấy đang diễn ra một cách ghê gớm. Từ ý nghĩ muốn tiết kiệm thời gian trao đổi thông tin dẫn đến sự xuất hiện những tin nhắn biến dạng trên điện thoại di động hay thư từ cá nhân với những câu, từ lược đi những ký tự không cần thiết (theo cách lý giải của họ). Hiện nay, trên các mạng xã hội, diễn đàn online, ta cũng bắt gặp rất nhiều kiểu viết “sáng tạo” đáng sợ này. Việc làm này càng đưa chữ viết đến gần hơn với sự phá vỡ hệ thống bền vững, chặt chẽ vốn có. Trong khi chờ đợi ban hành quy định hệ thống chữ viết tắt thông dụng thì các bạn trẻ lại thử nghiệm hình thức viết tắt một cách vô ý thức, vô nguyên tắc. Hệ quả là làm cho chữ viết ngày càng xuất hiện nhiều hình thù quái dị, khó hiểu.

Trong thời kỳ hội nhập thế giới, yếu tố ngoại ngữ trở thành nhu cầu cần thiết. Việc thông thạo ngoại ngữ được xem là nhân tố đắc lực đối với sự phát triển của đất nước, nhưng đồng thời nó cũng làm cho chữ quốc ngữ lùi dần về phía sau. Sự lạm dụng ngoại ngữ một cách không ý thức sẽ làm chuẩn mực chữ viết gia tăng về độ sai lệch. Trong một văn bản không thể chấp nhận việc lắp ghép chữ quốc ngữ và ngoại ngữ để cùng biểu đạt ý nghĩa, nội dung thông tin. Việc cắt xén và chắp vá hình thức ấy ngày càng phổ biến trong giới trẻ.

Đối với văn chương nghệ thuật, chữ viết cần được nâng niu và trân trọng. Bởi lúc này sự kết hợp của nó đã trở thành văn bản nghệ thuật. Tuy nhiên, những tác phẩm văn thơ của HS-SV hiện nay cũng đang gióng lên hồi chuông báo động. Câu từ lủn củn, ý nghĩa mơ hồ, thậm chí ngôn ngữ như cách nói năng trong sinh hoạt hằng ngày. Chưa kể, chữ viết của họ dùng đầy rẫy lỗi chính tả, dấu câu, đến thanh điệu, hình thức lựa chọn. Chúng ta bắt gặp những văn bản kiểu này trên facebook, diễn đàn mạng với số lượng nhiều vô kể. Đó cũng là nhân tố ảnh hưởng đến chữ viết ngày nay.

Trách nhiệm và nghĩa vụ của thế hệ trẻ là dùng tri thức để xây dựng đất nước phát triển không chỉ trên lĩnh vực kinh tế, mà còn trên lĩnh vực văn hóa - xã hội. Phải biết giữ gìn và phát huy những gì tốt đẹp vốn có của chữ viết. Đừng để sự cẩu thả, thờ ơ, hời hợt làm mất đi những giá trị cao đẹp của chữ viết, bởi đây là một trong những yếu tố quan trọng thể hiện nét đặc trưng của văn hóa dân tộc.

Dĩ Lang