Tọa đàm đạo đức nhà báo với việc khai thác, xử lý nguồn tin: Cần một cái tâm trong sáng với nghề

Khai thác và xử lý nguồn tin là chuyện thường nhật của giới báo chí khi nhà báo luôn cần có thông tin để làm chất liệu cho các bài viết, mẫu tin của mình. Tuy nhiên, như nhà báo Nguyễn Minh Chánh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bạc Liêu, vấn đề đạo đức nhà báo với việc khai thác và xử lý nguồn tin đã đến lúc cần báo động với hàng loạt những vi phạm mà nhà báo vô tình hoặc hữu ý phạm phải trong thời gian qua.

Quang cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: T.Đ

Sao chép, xào xáo một cách vô tư các thông tin trên mạng rồi cho đăng trên báo mình mà không cần đăng nguồn trích dẫn hay kiểm chứng xem thông tin đó có đúng không; cho lùi lại thời gian đưa thông tin lên báo điện tử, giống như nhà báo biết trước được sự việc trong khi trên thực tế nó… chưa xảy ra. Đăng tải quá nhiều các vụ án mạng, các mặt trái của xã hội, các vụ hôn nhân, tình dục, chuyện riêng tư của các người mẫu, diễn viên, các hành vi bạo lực… Vô tư sử dụng ảnh, bài của đồng nghiệp rồi thay bằng tên mình; cường điệu, thậm chí là bịa đặt thông tin khi chỉ mới nghe một tin đồn. Có nhà báo lại sao chép tư liệu của… chính mình. Hàng loạt những vi phạm của nhà báo trong việc khai thác và xử lý nguồn tin được dẫn chứng tại buổi tọa đàm đạo đức nhà báo với việc khai thác, xử lý nguồn tin do Hội Nhà báo tỉnh tổ chức đủ làm những người làm báo có trách nhiệm phải giật mình.

Giật mình để rồi nhìn lại chính mình. Hầu hết các ý kiến tham luận, thảo luận tại tọa đàm đều cho rằng, để giải quyết tốt những vấn đề này, mấu chốt nằm ở chỗ lương tâm và trách nhiệm của mỗi nhà báo bởi “không có sự quản lý nào hiệu quả bằng chính việc nhà báo tự quản lý mình bằng lương tâm và trách nhiệm” như nhà báo Hàn Ái Tiến (Báo Bạc Liêu) khẳng định. Nhà báo Thu Đông (Liên hiệp Hội VH-NT tỉnh) cũng cho rằng, đằng sau mỗi bài báo, mẫu tin là số phận, cuộc đời của nhiều người có liên quan. Vì vậy cần phải hết sức cẩn trọng, cân nhắc, tỉnh táo trước sau, phải viết bằng cái tâm chứ không nên chạy theo những thông tin giật gân, câu khách. Nhà báo Huy Thống (Đài PT-TH tỉnh) đặt vấn đề ngược lại “nếu khai thác nguồn tin của đồng nghiệp để làm tư liệu cho mình (trên thực tế nhiều tác phẩm báo chí đạt giải cao đã khai thác từ nguồn tư liệu của đồng nghiệp) thì có gọi là vi phạm?” để sau đó cũng dẫn đến yêu cầu, đòi hỏi về trách nhiệm của nhà báo bởi lằn ranh giữa “ăn cắp” và “khai thác” nguồn tin là vô cùng mong manh. Với những nhà báo thuộc các cơ quan báo chí Trung ương thường trú tại tỉnh thì việc sai phạm về khai thác và xử lý nguồn tin càng dễ xảy ra bởi họ không có sự quản lý trực tiếp và thường xuyên của đơn vị. Vì vậy, theo nhà báo Trọng Duy (Báo Nhân Dân), quan trọng hơn hết là mỗi nhà báo phải có ứng xử đạo đức, có nghĩa, có tình và có trách nhiệm với đồng nghiệp và với chính mình.

Nhà báo Nguyễn Minh Chánh cho rằng, ngoài khía cạnh đạo đức, lương tâm của mỗi nhà báo thì cần có trách nhiệm của cơ quan báo chí và quản lý báo chí. Với tổ chức Hội Nhà báo mà đại diện ở từng cơ quan báo chí là chi hội, liên chi hội thì vai trò “người canh cửa” cho Ban Biên tập, Ban Giám đốc càng phải được làm tốt hơn nữa. Chính các liên chi hội, chi hội phải chịu trách nhiệm trước Ban Biên tập, Ban Giám đốc nếu trong đơn vị xảy ra nhiều trường hợp vi phạm quy định về khai thác và xử lý nguồn tin. Đồng thời, Hội Nhà báo cũng phải hỗ trợ cùng chăm lo mọi mặt về vật chất và tinh thần cho nhà báo để nhà báo thật sự hết lòng với nghề.

THANH LÂM