Thực hiện phê bình, tự phê bình trong Đảng: Quá khứ và hiện tại

Thời kháng chiến, công tác Đảng không được nền nếp, quy củ - nói chung là không hiện đại như bây giờ. Việc phê bình, tự phê bình vẫn được coi là nguyên tắc sống còn trong Đảng cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng; bởi, mọi đảng viên không tự làm cho Đảng mạnh trước hết bằng tự phê bình (sau đó mới phê bình) thì đồng nghĩa với sự tự tiêu vong của chính mỗi đảng viên.

Thời đó, đảng viên ít khi được kiểm điểm xoay tua như bây giờ, những ưu khuyết điểm của đảng viên cũng không được “sắp đặt” (mẫu tự kiểm) sẵn, nếu có thì phải thành thật tự nói ra trước Đảng, không giấu giếm. Cho nên, đảng viên trước khi được kiểm điểm (còn gọi là kiểm thảo) luôn phải giữ mình, cố tránh thêm khuyết điểm. Việc đóng góp cho người khác có khi được phân công chuẩn bị trước, không để trùng lặp nhau, người càng thân thiết càng phải đóng góp nhiều. Mỗi khi có chỉnh huấn (học nghị quyết) thì chọn những đồng chí có “vấn đề” để “ngồi cối” (tức phải bị kiểm điểm điển hình); khi đó mọi khuyết điểm, có khi chỉ là lời đồn đại, thậm chí là suy đoán đều được đem ra góp ý.

Các ý kiến góp ý hồi đó thường xoay quanh những vấn đề: lòng trung thành với Đảng, ý thức tiến công địch, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, tác phong sinh hoạt (bao gồm việc thực hiện 3 cùng: ăn, ở, làm; quan hệ nam nữ...). So với bây giờ thì nội dung, hình thức phê bình, tự phê bình trong Đảng như trước đó có thể có đôi điều không còn phù hợp, có điểm còn không đúng. Nhưng ý nghĩa, mục đích của việc phê bình, tự phê bình vẫn nguyên giá trị, trong Đảng có thường xuyên “đóng cửa dạy nhau” thì Đảng mới mạnh, đảng viên mới mong được trưởng thành, càng gian khổ ác liệt (nay là khó khăn phức tạp) càng chú trọng thực hiện phê bình, tự phê bình. Chuyện phê bình và tự phê bình được coi là bí mật của Đảng, không đảng viên nào được để lộ ra khỏi chi bộ, kể cả người thân yêu nhất. Còn bây giờ thì “trong nhà chưa tỏ ngoài ngõ đã tường”?!

Hiện tại đã khác, đương nhiên không phải mọi chuyện đều phải khác. Như việc tự phê bình theo mẫu, mọi đảng viên đều được gợi ý tự phê hao hao như nhau, nội dung tự kiểm điểm hay góp ý cơ bản giống nhau, trong khi mỗi đảng viên đều có điểm mạnh, yếu khác nhau. Vấn đề khác, do việc quản lý đảng viên chỉ 8 giờ hành chính (có khi còn ít hơn) nên tập thể khó đóng góp những ưu khuyết điểm, nếu đảng viên không tự giác nêu lên, nhìn nhận để khắc phục.

Viết những điều này với mong muốn, dù có khác nhau về cách làm, nhưng đừng làm cho bản chất phê bình, tự phê bình trong Đảng khác đi.

PHƯƠNG KHẢ NHI