Hình thành nếp sống dân chủ mới trong nhân dân

Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng viết và khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”. Quan điểm dân chủ của Người là quan điểm dân chủ thiết thực và cụ thể, là hình thành nếp sống dân chủ mới trong nhân dân. Nếp sống dân chủ mới không phải dừng lại ở yêu cầu bình đẳng xã hội, bình đẳng tài sản, là chủ nghĩa bình quân về kinh tế - xã hội; dân chủ mới cũng không đơn thuần chỉ được hiểu là việc tuân theo một cách máy móc những gì đã quy định trong Quy chế dân chủ, mà nó phải biến thành nhu cầu thường nhật không thể thiếu, đó là “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.

Để hình thành nếp sống dân chủ, luật pháp cũng chỉ là một trong nhiều kênh tác động vào ý thức con người. Muốn xây dựng nếp sống dân chủ cần chú ý đến các công cụ khác như tuyên truyền qua sách báo, phim ảnh, qua điều lệ của các tổ chức đoàn thể, các hội quần chúng, qua các hình thức văn hóa - nghệ thuật, qua hình thức khen thưởng, động viên về vật chất hoặc tinh thần... Phải cương quyết xử lý cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật làm mất niềm tin trong nhân dân, phải đưa cán bộ có khuyết điểm ra kiểm điểm trước dân. Những nơi có vấn đề “nổi cộm” cần tập trung kiểm tra, thanh tra, kết luận xử lý thích đáng, kịp thời, công khai trước dân.

Các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể cần xác định rõ trách nhiệm, chủ động tìm hiểu nhu cầu của nhân dân để hướng dẫn, phát huy trí tuệ, khả năng của từng cá nhân, cộng đồng vào việc tìm ra hình thức, biện pháp thực hiện Quy chế dân chủ một cách hiệu quả, phù hợp với từng địa phương. Cần gắn việc thực hiện Quy chế dân chủ với chức năng, nhiệm vụ từng tổ chức, từng mặt công tác và trách nhiệm cá nhân; gắn với các chương trình, kế hoạch kinh tế - xã hội, với cải cách hành chính. Đặc biệt, trong công tác tiếp dân của cán bộ, cần chú trọng đến phong cách, nhất là cách cư xử cởi mở, chừng mực, tạo cho nhân dân một cảm tình nhất định, làm cho nhân dân thấy gần gũi, thoải mái khi liên hệ với chính quyền.

Để dân chủ không rơi vào trạng thái im lặng, Nhà nước cần tôn trọng sự đa dạng và khác biệt, tránh tính chủ quan, một chiều, cụ thể là cần tôn trọng những ý kiến khác nhau không trái với lợi ích chung; để mỗi cá nhân có khả năng không chỉ hình dung ra sự xuất hiện của cái mới, cái chưa biết mà còn có khả năng nhìn thấy sự biến mất của cái đang có. Và như vậy, một khi vai trò cá nhân nâng cao thì thói dựa dẫm và bảo thủ cũng sẽ không còn, xu hướng hội nhập sẽ làm cho óc địa phương chủ nghĩa cũng không còn nữa. Chính điều này là cơ sở hiện thực quan trọng cho việc xây dựng nền dân chủ mới hiện nay.

TRẦN DOÃN CẦM