Báo Đảng trước thông tin “nên xem” và “muốn xem” trong thời 4.0

Hệ thống báo Đảng có bề dày lịch sử gần trăm năm, là lực lượng quan trọng, tiên phong, nòng cốt trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam. Từ lúc khai sinh đến nay, báo Đảng luôn giữ vai trò đặc biệt: không chỉ cung cấp thông tin chính thống, mà còn định hướng tư tưởng, hình thành nhận thức đúng đắn cho Nhân dân. Tuy nhiên, thực tế báo Đảng đang phải đối mặt với những thách thức và bất cập như: trình bày chưa hấp dẫn, nặng về thông tin lễ tân của lãnh đạo... Vì vậy mới chỉ dừng lại ở thông tin “nên xem”, chứ chưa khiến nhiều độc giả “muốn xem”. Trong thời đại 4.0 này, khi mà mỗi bạn đọc đều đang bị bao quanh bởi vô vàn nội dung hấp dẫn trên các nền tảng truyền thông thì một câu hỏi lớn đặt ra là: giữa thông tin muốn xem và thông tin nên xem, báo Đảng cần cân bằng như thế nào để đáp ứng mong muốn, sở thích tiếp cận thông tin của bạn đọc mà vẫn giữ vững vai trò là ngọn đuốc soi đường cho công chúng?

Bài 1: “Bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước…”

“Tôi có 2 thông tin, gồm 1 tin tốt và 1 tin xấu, bạn muốn nghe tin nào trước?”. - “Nghe tin tốt trước đi”. - “Tin tốt là bạn vừa được tặng một vé xem phim ở CGV Vincom Trần Huỳnh Bạc Liêu”. - “Vậy còn tin xấu?”. - “Vừa có kết quả kiểm tra sức khỏe của bệnh viện vừa trả về, bạn đã mắc bệnh viêm gan”. - “Tại sao không nói tin tôi mắc bệnh trước, đó mới là tin quan trọng, tôi phải nên nghe trước”. - “Chẳng phải lúc nãy bạn nói muốn nghe tin được tặng vé xem phim trước hay sao?!”.

Rõ ràng, “được tặng vé xem phim” là thông tin “muốn nghe/xem”; “mắc bệnh” là thông tin “nên nghe/xem” - quan trọng hơn.

Tôi không thể đưa ra định nghĩa chính xác về thông tin muốn xem và thông tin nên xem, chỉ đưa ra ví dụ đơn giản như trên để chúng ta dễ phân biệt.

“Giải mã” thông tin nên xem và muốn xem

Từ ví dụ trên có thể hiểu rằng, thông tin muốn xem trên báo chí là loại nội dung mà người đọc chủ động tìm kiếm dựa trên sở thích cá nhân, thói quen giải trí, xu hướng xã hội hoặc mối quan tâm trước mắt. Đó có thể là những tin tức thời sự đang nóng, chuyện lạ hay các câu chuyện mang yếu tố gây sốc, thu hút sự chú ý… Tuy nhiên, thông thường đây là những nội dung dễ tiếp cận, dễ lan tỏa, nhưng thiếu chiều sâu, thậm chí là giật gân, câu khách, ba xu, rẻ tiền gây nguy cơ lệch chuẩn, tác động tiêu cực đến nhận thức của một bộ phận công chúng như: chuyện đời tư, xì-căng-đan của người nổi tiếng; những vụ lừa đảo, bạo lực, cướp của, giết người… Điển hình đang hot nhất lúc này là vụ nam ca sĩ nổi tiếng J. bỏ con bị đào bới lại; nữ DJ N. bị tố bán sản phẩm giảm cân có chứa chất cấm; một TikToker bán miến dong bị phốt nhập hàng giá rẻ nhưng lại bán với giá trên trời… Tính định hướng, tính chính luận trong những tin tức loại này hầu như không có. Trên các trang mạng, những tin tức như thế này có số lượt view (xem), like (thích), share (chia sẻ) hơn hẳn những thông tin khác. Đặc biệt là số lượng người comment (bình luận) thường rất đông đảo, họ bàn tán một cách sôi nổi, nhiệt tình.

Trái ngược với thông tin muốn xem, thông tin nên xem là những nội dung mang tính lý luận, chính trị, chiến lược như: các nghị quyết, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, các vấn đề lý luận - thực tiễn đặt ra trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước…

Nếu làm phép so sánh thì rõ ràng, tin muốn xem hấp dẫn hơn hẳn tin nên xem, bởi nó đáp ứng tức thời thông tin xã hội mà đa phần người đọc quan tâm. Chính vì vậy, trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, nhất là sự chiếm lĩnh “thị trường tin tức” của YouTube, Facebook, TikTok…, nhiều tờ báo chính thống đã dần chuyển hướng ưu tiên đăng tải những tin tức muốn xem để thu hút độc giả, tăng lượng phát hành, thu hút nhiều hợp đồng quảng cáo.

Tuy không “bắt mắt ngay từ cái nhìn đầu tiên” bằng thông tin muốn xem, song thông tin nên xem lại rất bổ ích, chứa nhiều giá trị, thiết thân với công chúng hoặc nhóm độc giả chuyên biệt. Hầu hết các báo Đảng, trong đó có Báo - Đài PT-TH Bạc Liêu đều thiên về thông tin nên xem. Mà cụ thể là đăng tải những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của đất nước, của tỉnh; thành tựu về khoa học - kỹ thuật, y học của nhân loại; những kinh nghiệm hay trong cuộc sống, mô hình sản xuất, kinh doanh hiệu quả… Nhìn nhận một cách khách quan, những thông tin này không mấy hấp dẫn đối với phần đông bạn đọc, đặc biệt là giới trẻ. Đây là loại thông tin có thể không “giật tít sốc”, không nhiều hình ảnh bắt mắt nhưng lại có giá trị lâu dài, cung cấp, phổ biến kiến thức, nâng cao dân trí, truyền cảm hứng và lan tỏa năng lượng tích cực, cổ động phong trào cách mạng của Nhân dân để thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy mọi người hãy nên đọc, nên xem!

Báo Đảng giàu giá trị nội dung nhưng kén bạn đọc. Ảnh: V.T

Báo Đảng - nhiệm vụ chính trị nhưng khó gần gũi

Tại hội nghị “Nâng cao chất lượng báo Đảng toàn quốc” lần đầu tiên, diễn ra tại Đà Nẵng, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đánh giá, trong dòng chảy chung của báo chí cách mạng Việt Nam, hệ thống báo Đảng là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, đồng thời là vũ khí sắc bén đấu tranh chống lại những thông tin bịa đặt, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, những quan điểm sai trái, hiện tượng tiêu cực diễn ra trong đời sống xã hội để bảo vệ sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân ta. Bằng nhiều hình thức và hoạt động thiết thực, hệ thống các cơ quan báo Đảng đã thực hiện tốt tôn chỉ, mục đích, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, là diễn đàn tin cậy của Nhân dân, luôn luôn giữ vai trò nòng cốt, đi đầu trong công tác tuyên truyền, phổ biến kịp thời các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần nâng cao trình độ, nhận thức chính trị của cán bộ, đảng viên, nâng cao dân trí, làm phong phú đời sống tinh thần của Nhân dân. 

Qua đánh giá trên có thể thấy, thời gian qua báo hệ thống Đảng ở Việt Nam đã làm rất tròn nhiệm vụ chính trị của mình! Trong bối cảnh truyền thông phát triển mạnh mẽ, thông tin được lan truyền nhanh chóng, đa chiều và nhiều khi không được kiểm chứng thì vai trò của báo Đảng càng trở nên quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác, đáng tin cậy.

Thế nhưng, dù giàu giá trị nội dung, dù giữ vị trí chủ chốt trong hệ thống thông tin, báo Đảng nói chung, Báo - Đài PT-TH Bạc Liêu nói riêng vẫn đang phải đối mặt với bài toán khó đó là làm sao để tiếp cận và giữ chân công chúng hiện đại? Bởi thưc tế, hiện nay nhiều người dễ bị thu hút bởi những thông tin ngắn gọn, dễ hiểu, hài hước, hình ảnh sinh động..., trong khi nhiều bài viết trên báo Đảng còn mang tính vĩ mô, dài dòng, khô khan, nặng lý luận hoặc thiếu tính hấp dẫn trong cách thể hiện, dẫn đến việc độc giả cảm thấy “xa vời”, “khó hiểu” hoặc nội dung này “không liên quan đến mình”… Và vấn đề khoảng cách với công chúng đã tồn tại lâu nay ở các báo Đảng, đặc biệt trong bối cảnh mới khi mà “gu” của độc giả đã chuyển đổi theo xu hướng “lướt nhanh - đọc vội” thì khoảng cách này càng lộ rõ.

Qua “giải mã” về thông tin nên xem và muốn xem, có thể thấy rõ sự “lệch pha” giữa 2 loại thông tin này, một bên là nhiệm vụ chính trị nhưng khó gần gũi - vốn là đặc tính của báo Đảng, một bên là hấp dẫn nhưng dễ lệch hướng, khiến báo Đảng như đang “bâng khuâng đứng giữa hai dòng nước…” trong thời đại thông tin bùng nổ và cạnh tranh truyền thông khốc liệt hiện nay. Kinh tế báo chí mạnh là điều kiện hàng đầu để giúp một tờ báo tồn tại và phát triển. Bị đánh giá là tờ báo khô khan, kén bạn đọc, trước sự phát triển mạnh mẽ của báo chí điện tử và mạng xã hội càng khiến báo Đảng trở nên lúng túng việc lựa chọn truyền đạt thông tin nên xem hay muốn xem.

Cẩm Huyền