2,2 tỷ USD tài trợ để phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long

Trong khuôn khổ Hội nghị công bố quy hoạch và xúc tiến đầu tư vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thời kỳ 2021 - 2030 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức sáng 21/6 tại TP. Cần Thơ, nhóm 6 ngân hàng phát triển (WB, ADB, AFD, KfW, JICA, KEXIM) đã cam kết tài trợ danh mục 20 dự án phát triển bền vững ĐBSCL giai đoạn 2021 - 2025, với tổng mức khoảng 2,2 tỷ USD, gồm nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - Nguyễn Chí Dũng, khoản tài trợ 2,2 tỷ USD có vai trò là nguồn vốn "mồi" để thu hút các nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân, nhà đầu tư nước ngoài. Và lễ trao Hồ sơ Quy hoạch và công bố cam kết tài trợ bước cụ thể hóa đầu tiên của quy trình thủ tục, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc tăng cường đầu tư, tạo bước đột phá về hạ tầng trong vùng ĐBSCL cũng như thể hiện sự cam kết của các nhà tài trợ.

Lãnh đạo các địa phương vùng ĐBSCL nhận hồ sơ quy hoạch vùng tại hội nghị. Ảnh: baocantho.com.vn

Tư duy mới, tầm nhìn mới cho ĐBSCL

Quy hoạch Đồng bằng sông Cửu Long là nhằm cụ thể hóa và triển khai tư duy mới, tầm nhìn mới tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) đất nước giai đoạn 2021 - 2030 và các định hướng, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước; từ đó mở ra các cơ hội phát triển mới và định hình các giá trị mới cho vùng ĐBSCL. Theo đó, Quy hoạch xác định phát triển vùng ĐBSCL theo hướng bền vững, tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, dựa trên ba trụ cột: KT-XH - môi trường; chú trọng bảo vệ, tôn tạo và phát triển hệ sinh thái tự nhiên hướng tới một mô hình kinh tế xanh, lấy "con người" làm trung tâm.

Biến thách thức thành cơ hội, quy hoạch đưa vùng ĐBSCL chủ động sống chung với lũ, ngập, nước lợ, nước mặn; chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng gia tăng hiệu quả và giá trị, trong đó chú trọng huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực về con người và khoa học và công nghệ. Đẩy mạnh cơ cấu lại kinh tế vùng theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; công nghiệp năng lượng là đột phá, dịch vụ là bệ đỡ.

Thay đổi tư duy về an ninh lương thực từ việc phát triển nông nghiệp dựa vào cây lúa sang thủy sản - trái cây - lúa gạo phù hợp với thị trường, trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại phân vùng sản xuất dựa trên tài nguyên nước và thổ nhưỡng.

Chuyển đổi mô hình phát triển từ phân tán, nhỏ lẻ sang tập trung cả về nông nghiệp, công nghiệp và đô thị; phấn đấu đến năm 2030 vùng trở thành trung tâm kinh tế nông nghiệp bền vững, năng động và hiệu quả cao của quốc gia, khu vực và thế giới trên cơ sở tập trung nguồn lực đầu tư các hành lang phát triển, khu vực phát triển động lực, trung tâm đầu mối nông nghiệp được xác định trong quy hoạch.

Đặc biệt chú trọng phát triển hạ tầng giao thông

Quy hoạch vùng ĐBSCL xác định nhiệm vụ tập trung phát triển kết cấu hạ tầng với vai trò bệ đỡ cho phát triển KT-XH và thúc đẩy liên kết vùng, đặc biệt chú trọng đến phát triển hạ tầng giao thông, nhất là các tuyến kết nối với TP. Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ thông qua 2 trục cao tốc đường bộ, tuyến đường thủy nội địa và tuyến đường sắt nối TP. Hồ Chí Minh với Cần Thơ trong tương lai. Phát triển tuyến đường bộ ven biển từ Tiền Giang đến Kiên Giang, gắn với kiểm soát xâm nhập mặn, sắp xếp lại dân cư, bảo đảm quốc phòng - an ninh, hình thành hành lang kinh tế mở, hướng ra biển. Đến năm 2030, đầu tư xây dựng mới và nâng cấp khoảng 830km đường bộ cao tốc; khoảng 4.000km đường quốc lộ; 4 cảng hàng không; 13 cảng biển, 11 cụm cảng hành khách và 13 cụm cảng hàng hóa đường thủy nội địa.

Quy hoạch vùng ĐBSCL cũng thay đổi tư duy về khai thác, sử dụng tài nguyên nước: coi nước mặn, nước lợ là một nguồn tài nguyên bên cạnh nước ngọt; chuyển từ đáp ứng nhu cầu sang chủ động quản lý nhu cầu về nước; khai thác, sử dụng tài nguyên nước phù hợp với phân vùng chức năng của nguồn nước.

Chú trọng bảo tồn các cảnh quan, sinh thái, văn hóa lịch sử, văn hóa dân tộc, văn hóa sông nước đặc thù của vùng. Đặc biệt là thành lập và vận hành hàng lang đa dạng sinh học ở khu vực ven biển từ Vườn quốc gia mũi Cà Mau đến khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ; phát triển các không gian văn hóa đặc thù của vùng như văn hóa sông nước, văn hóa các cộng đồng dân tộc thiểu số với phát triển du lịch.

Tăng cường liên kết phát triển giữa các địa phương trong vùng ĐBSCL với TP. Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam Bộ; mở rộng giao thương với các nước trong khu vực ASEAN, đặc biệt là các nước thuộc Tiểu vùng sông Mê Kông nhằm khơi thông, huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho phát triển KT-XH.

Toàn bộ Hồ sơ Quy hoạch vùng ĐBSCL được công bố tại Hội nghị được chuyển giao cho các địa phương trong vùng và thông tin công khai tại Cổng thông tin quy hoạch quốc gia.

Tăng cường nguồn lực thực hiện Quy hoạch

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong giai đoạn 2021 - 2025, tổng số vốn ngân sách nhà nước dự kiến hỗ trợ cho các dự án trên địa bàn vùng ĐBSCL do địa phương quản lý dự kiến đạt khoảng 320.000 tỷ đồng, tăng 23,3% so với giai đoạn 2016 - 2020.

Trong đó, nguồn vốn cân đối ngân sách địa phương là khoảng 178.000 tỷ đồng; nguồn vốn ngân sách trung ương là khoảng 82.000 tỷ đồng, tăng 41,2% so với giai đoạn 2016 - 2020. Nguồn vốn nước ngoài (ODA) là 60.000 tỷ đồng (trong đó bao gồm 46.000 tỷ đồng khoản hỗ trợ DPO), chiếm 30% tổng ODA cả nước trong giai đoạn 2021 - 2025, trong khi con số tương ứng giai đoạn 2016 - 2020 là 7,6%.

Ngoài ra, vốn ngân sách nhà nước đầu tư qua một số Bộ như Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Y tế... để triển khai các công trình dự án trong vùng đạt khoảng 140.000 tỷ đồng. Tổng số vốn ngân sách nhà nước đầu tư dự kiến giai đoạn 2021 - 2025 của vùng khoảng 460.000 tỷ đồng.

Với số vốn được bố trí như trên, sẽ hoàn thành một số công trình trọng điểm của vùng, như các tuyến đường bộ cao tốc (Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ, Cần Thơ - Cà Mau, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng), các tuyến đường quốc lộ; toàn bộ tuyến đường ven biển; một số trục động lực quan trọng kết nối với TP. Hồ Chí Minh, vùng Đông Nam Bộ; cảng hàng không; các công trình thủy lợi cấp nước, trữ nước, kiểm soát mặn...

ĐBSCL cần được khai thông có hiệu quả hơn nữa

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ - Phạm Minh Chính lưu ý, với vị trí cửa ngõ phía Tây Nam của quốc gia, có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, ĐBSCL cần được phát huy cao hơn và tiềm năng, lợi thế to lớn cần được phát triển thành nguồn lực, cần được khai thông, tháo gỡ có hiệu quả hơn nữa. Hiện các chủ trương, chính sách, Nghị quyết phát triển toàn diện ĐBSCL đã được ban hành. Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ cũng có cơ chế, chính sách đặc thù cho Cần Thơ - trung tâm của vùng. Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL giai đoạn 2021 - 2025 cũng đã thành lập - là Hội đồng điều phối vùng đầu tiên của cả nước do Phó Thủ tướng Chính phủ - Lê Văn Thành làm Chủ tịch và 4 Bộ trưởng làm Phó Chủ tịch.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Chủ trương của Đảng tới việc thể chế hóa bằng các cơ chế, chính sách, pháp luật của Nhà nước, bố trí nguồn lực, tổ chức thực hiện… với ĐBSCL đều có hệ thống và rất tích cực, vấn đề là các địa phương, các bộ, ngành, tổ chức quốc tế cùng Chính phủ tổ chức thực hiện có hiệu quả, thực chất. Cần có cách tiếp cận tổng thể; triển khai với những biện pháp, giải pháp cụ thể, thiết thực, hiệu lực, hiệu quả. Các bộ, ngành và địa phương phải cụ thể hóa, tập trung chỉ đạo, lãnh đạo, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, sự đồng lòng ủng hộ của Nhân dân, bạn bè quốc tế. Công tác chỉ đạo, điều hành phải bám sát thực tiễn, coi trọng việc thích ứng với tự nhiên.

Song song đó, phát huy mạnh mẽ các yếu tố nội lực, nhất là con người, truyền thống lịch sử cách mạng, văn hóa, tinh thần tự lực, tự cường, đi lên từ bàn tay, khối óc, khung trời, mảnh đất, cửa biển của mình... Thống nhất nhận thức và hành động. Phát huy dân chủ, huy động trí tuệ tập thể, lắng nghe ý kiến của nhau, kể cả những ý kiến trái chiều để xem xét, quyết định. Tăng cường phân cấp, phân quyền, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thực thi, kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực; có biện pháp quản lý, kiểm tra, giám sát hiệu quả việc triển khai của từng cấp. Kiên định mục tiêu xuyên suốt nhưng phải hết sức linh hoạt, sáng tạo, bảo đảm hiệu quả, kịp thời để phát triển một đồng bằng thịnh vượng.

P.B.T (TH)