Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL lần thứ 19: Nhiều kinh nghiệm và sáng kiến nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND

Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL lần thứ 19: Nhiều kinh nghiệm và sáng kiến nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND

LTS: Tại Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL lần thứ 19 được tổ chức tại Bạc Liêu, Thường trực HĐND các tỉnh đã tập trung thảo luận, phân tích, kiến nghị nhiều vấn đề. Trong đó, rút ra nhiều bài học kinh nghiệm, sáng kiến trong việc phát huy vai trò, trách nhiệm của đại biểu HĐND và không ngừng nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của HĐND. Báo Bạc Liêu trích đăng tham luận của Thường trực HĐND một số tỉnh xung quanh nội dung này. 

Lễ ký bàn giao tổ chức trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND lần thứ 20 cho tỉnh Hậu Giang. Ảnh: L.D

Quang cảnh Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL lần thứ 19. Ảnh: L.D

… Trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND thành lập đoàn công tác trực tiếp đến các địa phương kiểm tra kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri. Sau kiểm tra, Thường trực trao đổi với thủ trưởng các ngành chức năng, xem xét đưa ra giải pháp tháo gỡ những khó khăn vướng mắc và thông báo kết quả giải quyết tại kỳ họp. Cách làm này giúp các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thấy rõ hơn trách nhiệm của mình trước cử tri, đã khẩn trương xem xét, giải quyết những nội dung thuộc trách nhiệm với thái độ nghiêm túc, chất lượng giải quyết ngày càng được nâng cao, nhiều kiến nghị được giải quyết kịp thời, góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong đời sống xã hội.

Trên cơ sở Luật Tổ chức HĐND và UBND, hoạt động giám sát thường xuyên có nhiều cải tiến, chất lượng được nâng lên, Thường trực thực hiện tốt nhiệm vụ điều hòa, phối hợp, có kế hoạch phân bổ cụ thể thời gian, địa điểm, đi sâu vào từng chuyên đề, hạn chế trường hợp ở cùng một địa phương trong một thời điểm mà có nhiều đoàn giám sát của HĐND đến làm việc; các Ban bám sát các nội dung trong chương trình giám sát hàng năm và kế hoạch của Thường trực để xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, ngắn gọn, trọng tâm, phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; xác định nội dung có tính bức xúc nhất, những vấn đề mà đa số các đại biểu và cử tri quan tâm để tiến hành giám sát. Sau mỗi đợt giám sát, có thông báo kết luận, nêu rõ các đề xuất, kiến nghị với UBND và các đơn vị liên quan, đồng thời chỉ đạo Văn phòng thường xuyên tổng hợp, theo dõi kết quả giải quyết và hàng quý báo cáo cho Thường trực HĐND. Đối với kiến nghị chậm xem xét giải quyết, Thường trực phát hành văn bản đến cơ quan có liên quan nhắc nhở, đôn đốc giải quyết…

Phát huy kết quả đã làm được, để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND tỉnh, chúng tôi nhận thấy cần quan tâm một số vấn đề như sau: Thường trực HĐND phải có quyết tâm đổi mới, suy nghĩ tìm tòi cách làm, mạnh dạn thực hiện để nâng cao hiệu quả hoạt động theo luật định; Tăng cường mối quan hệ phối hợp với các cơ quan hữu quan; xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong việc bảo đảm chất lượng, tiến độ, hoàn thành công việc theo đúng quy định của pháp luật (nhất là những nội dung liên quan đến kỳ họp HĐND); Phát huy vai trò của Thường trực HĐND trong việc điều hòa, phối hợp, nhất là trong hoạt động giám sát, kết hợp chặt chẽ giữa hoạt động giám sát với công tác tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND. Thông qua việc phản ánh của cử tri mà Thường trực, các Ban và đại biểu HĐND nắm bắt được tình hình thực hiện nghị quyết HĐND và các quy định pháp luật ở địa phương, qua đó định hướng, lựa chọn những nội dung cần đi sâu giám sát tiếp theo; Tăng cường học tập, trao đổi kinh nghiệm với các tỉnh bạn; dự các cuộc hội thảo, hội nghị do Trung ương tổ chức và rút kinh nghiệm trong cải tiến hoạt động từ thực tế các đơn vị cấp huyện, cơ sở; Tăng cường công tác tuyên truyền qua các cơ quan thông tin đại chúng phục vụ cho hoạt động HĐND; đồng thời thu thập các ý kiến phản hồi của cử tri về những vấn đề bức xúc đang được xã hội quan tâm. Từ đó, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kết quả giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri, về việc triển khai thực hiện nghị quyết HĐND của các cơ quan quản lý Nhà nước và giúp HĐND tỉnh điều chỉnh, bổ sung kịp thời các giải pháp nhằm thực hiện hoàn thành chỉ tiêu, kế hoạch đã đề ra; Tiếp tục đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác phần mềm ứng dụng mới phục vụ việc cập nhật, trao đổi, quản lý, cung cấp thông tin, tài liệu phục vụ hoạt động HĐND theo phương châm nhanh chóng, tiện ích, hiệu quả, tiết kiệm và ngày càng đổi mới, hiện đại; Quan tâm củng cố xây dựng bộ máy tham mưu, giúp việc đủ về số lượng, mạnh về chất lượng và bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện, kinh phí phục vụ cho hoạt động của cơ quan dân cử ở địa phương…

Ông Đào Nghĩa Nghiêm, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Kiên Giang: Cải tiến hoạt động để phát huy tốt nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND

… Thứ nhất, tổ chức duy trì thành nền nếp họp Đảng đoàn HĐND trước các kỳ họp HĐND để nghe Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh báo cáo công tác chuẩn bị cho kỳ họp; nghe các Ban HĐND báo cáo công tác thẩm tra các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết trình kỳ họp và những khó khăn, vướng mắc cần xin ý kiến của Đảng đoàn, nhất là những vấn đề lớn, phức tạp. Trên cơ sở đó, Đảng đoàn cho ý kiến chỉ đạo giải quyết những khó khăn trong quá trình chuẩn bị và tổ chức kỳ họp, định hướng để đại biểu HĐND thảo luận, tranh luận, chất vấn vào những vấn đề trọng tâm. Từ đó, các kỳ họp được tiến hành nghiêm túc, dân chủ, sôi nổi, đúng luật định, được đại biểu HĐND và cử tri trong tỉnh đánh giá rất cao.

Thứ hai, theo đề nghị của Thường trực HĐND tỉnh được Thường trực Tỉnh ủy chấp thuận, HĐND tỉnh gộp 2 kỳ họp (kỳ họp chuyên đề về ngân sách và kỳ họp thường lệ cuối năm) thành 1 kỳ họp và tổ chức trước ngày 10/12 hàng năm. Thực hiện chủ trương trên, vẫn đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật là HĐND tỉnh quyết định ngân sách trước ngày 10/12 năm hiện hành; mặt khác tiết kiệm được thời gian, chi phí, công sức, được đại biểu HĐND tỉnh và đại biểu dự kỳ họp đồng tình rất cao. Nét mới trong kỳ họp là bỏ phần nội dung triển khai các văn bản luật; các báo cáo dài chỉ trình bày tóm tắt, báo cáo nguyên văn gửi đại biểu nghiên cứu; một số báo cáo trước đây gửi cho đại biểu tự nghiên cứu không trình bày nay phải trình bày như báo cáo về công tác thi hành án dân sự, báo cáo công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí... nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động của HĐND, tạo điều kiện cho cử tri giám sát hoạt động của HĐND. Việc điều hành kỳ họp của chủ tọa linh hoạt, khoa học, đúng luật định, có gợi mở, tham gia cùng với đại biểu chất vấn những vấn đề bức xúc, đặt vấn đề đối với thủ trưởng các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, làm cho không khí phiên chất vấn và trả lời chất vấn sôi nổi, thu hút sự quan tâm của cử tri tỉnh nhà.

Thứ ba, các hoạt động giám sát, khảo sát của HĐND được tăng cường. Công tác giám sát tại kỳ họp được chú trọng: Tại các kỳ họp thường lệ HĐND, UBND tỉnh có báo cáo chuyên đề để HĐND thực hiện chức năng giám sát. Để có cơ sở cho công tác thẩm tra, giám sát tại kỳ họp, Thường trực HĐND và các Ban HĐND tổ chức nhiều cuộc giám sát, khảo sát ngoài kỳ họp. Hoạt động giám sát, khảo sát giữa hai kỳ họp của Thường trực, các Ban của HĐND được quan tâm (mỗi năm tiến hành trên 25 cuộc giám sát, khảo sát). Công tác giám sát có cải tiến như tập trung giám sát việc triển khai thực hiện nghị quyết của HĐND, theo chuyên đề, vụ việc cụ thể bức xúc có nhiều ý kiến cử tri đặt ra, quan tâm đến việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, khảo sát. Qua đó, hoạt động giám sát đã tác động tích cực đến việc thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết của HĐND, giải quyết những vấn đề bức xúc ở địa phương, bảo đảm việc thi hành quy định của pháp luật và nghị quyết của HĐND đề ra. Ngoài ra, còn tham gia các hoạt động giám sát, khảo sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh khi tiến hành giám sát, khảo sát tại địa phương...

Trên cơ sở kết quả hoạt động của mình, thông qua hội nghị này, Thường trực HĐND tỉnh Kiên Giang kiến nghị với Quốc hội và các cơ quan liên quan một số vấn đề sau: Đề xuất Quốc hội sớm nghiên cứu ban hành Luật Giám sát của HĐND để có cơ sở pháp lý trong phối hợp giám sát giữa Thường trực HĐND, các Ban HĐND các cấp, các cơ quan, tổ chức có liên quan; quy định việc chế tài đối với các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát; Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiên cứu sửa đổi Luật Tổ chức HĐND và UBND, Luật Bầu cử đại biểu HĐND, theo hướng tăng số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách của các Ban HĐND tỉnh là 3 người và mỗi Tổ đại biểu HĐND tỉnh tại huyện bố trí ít nhất 1 đại biểu chuyên trách để tăng cường hoạt động giám sát, khảo sát theo luật định, nhất là trong điều kiện thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường; Ban Công tác đại biểu và Văn phòng Quốc hội cần quan tâm hơn nữa công tác hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh, thành phố. Thường xuyên bồi dưỡng kỹ năng tham mưu, phục vụ cho đội ngũ cán bộ, chuyên viên Văn phòng…

Ông Lê Huỳnh Kỳ, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Cà Mau: Những kinh nghiệm trong tổ chức phiên họp tổ của đại biểu HĐND

...Hoạt động của kỳ họp HĐND tỉnh Cà Mau đã qua cho thấy, tại các phiên thảo luận tại hội trường, số lượng các đại biểu HĐND tỉnh tham gia phát biểu ý kiến còn ít, chất lượng các ý kiến chưa cao, chưa đi sâu vào nội dung chính của kỳ họp hoặc những vấn đề bức xúc của địa phương. Nguyên nhân do thời gian dành cho thảo luận và thời lượng cho các đại biểu tham gia ý kiến không nhiều (tối đa là 1 buổi), một số đại biểu HĐND là lãnh đạo các sở, ngành, địa phương phát biểu mang tính chất giải trình cho ngành, địa phương mình mà chưa quan tâm đến giải pháp mang tính toàn diện. Vẫn còn nhiều đại biểu nêu lại ý kiến cử tri, một số đại biểu còn dè dặt, ngại phát biểu tại hội trường, tâm lý ngại va chạm nên phát biểu chung chung.

Để phát huy được vai trò, trách nhiệm của các đại biểu HĐND và nâng cao chất lượng của kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh Cà Mau đã đổi mới phương pháp thảo luận bằng cách tổ chức phiên họp chia Tổ thảo luận trước kỳ họp, cụ thể như sau:

Sau hội nghị thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh và khoảng 1 tuần trước ngày khai mạc kỳ họp, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức cho đại biểu HĐND thảo luận tại tổ. Việc thảo luận tại tổ giúp đại biểu có nhiều thời gian để phát biểu về vấn đề mình quan tâm, những vấn đề bức xúc, dư luận xã hội đặt ra, những tồn tại, khó khăn, hạn chế ảnh hưởng đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. UBND tỉnh phân công lãnh đạo các sở, ngành dự các cuộc thảo luận để nắm và giải trình, làm rõ những vấn đề đại biểu đặt ra; cùng trao đổi, bàn bạc đề ra những giải pháp để tháo gỡ, khắc phục những vướng mắc, tồn tại. Đối với những vấn đề chưa thống nhất, đại biểu còn băn khoăn sẽ được tổng hợp báo cáo tại phiên họp toàn thể, các ngành chức năng và UBND tỉnh tiếp tục giải trình, làm rõ. Nhờ đó, thời gian thảo luận tại hội trường sẽ ngắn, trọng tâm hơn, chất lượng của kỳ họp được nâng lên, các dự thảo nghị quyết của kỳ họp qua thảo luận được chỉnh sửa, quyết nghị nhanh hơn.

Qua tổng hợp cho thấy, kỳ họp của HĐND tỉnh Cà Mau có chia các tổ thảo luận, bình quân trên 90 lượt ý kiến phát biểu thảo luận (trước đây không chia tổ thảo luận thì chỉ có khoảng 10 lượt tham gia phát biểu tại hội trường). Để các phiên thảo luận Tổ đại biểu HĐND tỉnh trước kỳ họp mang lại hiệu quả thiết thực, cần tập trung vào một số vấn đề như sau:

- Các đại biểu HĐND cần phát huy vai trò, trách nhiệm của mình trước cử tri, chủ động tiếp xúc cử tri để nắm thông tin, tình hình; dành nhiều thời gian để nghiên cứu các văn bản, tài liệu có liên quan đến kỳ họp, không né tránh khi thảo luận các vấn đề nhạy cảm.

- Cần phát huy vai trò của Thường trực HĐND để các phiên họp thảo luận của đại biểu đảm bảo chất lượng và được tập trung. Thường trực HĐND cần có văn bản gợi ý các vấn đề trọng tâm, bức xúc đang được dư luận xã hội quan tâm; những khó khăn, hạn chế cần phải có giải pháp tháo gỡ để các đại biểu có cơ sở nghiên cứu các văn bản pháp luật và chủ động nắm bắt tình hình thực tế để tham gia phát biểu.

- Việc chia Tổ đại biểu HĐND thảo luận phải đảm bảo cơ cấu đại biểu hợp lý của từng ngành, từng địa phương để có thể bao quát tất cả các lĩnh vực. Đặc biệt, trong các tổ thảo luận cần bố trí đều lãnh đạo của các Ban HĐND tỉnh, để khi thảo luận đến nội dung thẩm tra của Ban nào thì lãnh đạo Ban đó sẽ đánh giá khái quát về tình hình thẩm tra của Ban, lưu ý đại biểu cần tập trung quan tâm vào những vấn đề nào, để đại biểu phát biểu không trùng lắp, mất thời gian và tập trung vào các nội dung khác.

- Tổ trưởng và Tổ phó các tổ thảo luận phải là những đại biểu có trình độ, năng lực, có trách nhiệm, có khả năng tổng hợp, đánh giá từng vấn đề đại biểu đặt ra, cần chốt lại những nội dung chính đại biểu quan tâm để đề nghị UBND tỉnh phải trả lời hoặc có giải pháp cụ thể khắc phục.

- Đoàn Thư ký kỳ họp phân công từng thành viên, phối hợp với chuyên viên Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh theo dõi, ghi chép đầy đủ, tập hợp, tổng hợp kịp thời, nhanh chóng, chính xác những ý kiến phát biểu của các đại biểu và những ý kiến kết luận từng nội dung, từng vấn đề của Tổ trưởng Tổ thảo luận để kịp thời gửi cho UBND tỉnh, có thời gian nghiên cứu trả lời, giải trình tại hội trường…

Ông Nguyễn Văn Ngó, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Trà Vinh: Để phát huy tốt nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND theo luật định

...Thời gian qua, Thường trực HĐND tỉnh đã bám sát quy chế làm việc của Tỉnh ủy, Đảng đoàn HĐND tỉnh, tham mưu Đảng đoàn HĐND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động của HĐND tỉnh, Thường trực, các Ban HĐND tỉnh đảm bảo đúng quy định; kịp thời báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy những lĩnh vực mới, quan trọng, bức xúc thuộc thẩm quyền của HĐND ở kỳ họp, phát sinh giữa 2 kỳ họp và những vấn đề khó khăn, vướng mắc khi thực hiện nghị quyết của HĐND tỉnh để thống nhất cùng UBND tỉnh, các cơ quan liên quan tháo gỡ nhằm thực hiện tốt nghị quyết của HĐND như công tác xây dựng cơ bản, việc phân bổ, sử dụng, điều chuyển vốn, các chính sách liên quan đến cán bộ, công chức, người dân...

Công tác phối hợp với UBND, Ủy ban MTTQ và các cơ quan liên quan trong hoạt động được thực hiện khá tốt như việc chuẩn bị các kỳ họp của HĐND, công tác tiếp xúc cử tri, giám sát, khảo sát, xử lý các công việc đột xuất giữa 2 kỳ họp...; đã xây dựng và ban hành quy chế phối hợp công tác giữa Thường trực HĐND tỉnh với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Trà Vinh; quy chế phối hợp về việc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND tỉnh...

Phải quan tâm nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND. Muốn phát huy tốt nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND thì điều tiên quyết vẫn là con người thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó; do đó đại biểu HĐND cần có ý thức trách nhiệm và tâm huyết, nhiệt tình với hoạt động dân cử; phải nắm chắc tình hình kinh tế - xã hội, kết quả chỉ đạo chung trên địa bàn tỉnh; có điều kiện hoạt động để thực hiện nhiệm vụ; có kỹ năng hoạt động dân cử và điều quan trọng hơn cả là bản lĩnh: dám nghĩ, dám nói, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Muốn vậy, đại biểu phải chủ động tìm kiếm thông tin qua các kênh thông tin khác nhau; cơ quan chuyên trách phải thường xuyên tạo điều kiện để đại biểu dự các hội nghị, hội thảo, tập huấn về kỹ năng hoạt động dân cử do các cơ quan của Quốc hội tổ chức.

Phải thực hiện tốt chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, thực hiện đổi mới và nâng cao chất lượng các kỳ họp của HĐND, vì HĐND thực hiện chức năng quyết định chủ yếu tại các kỳ họp, bằng các nghị quyết.

Muốn thực hiện tốt chức năng này, thời gian qua Thường trực HĐND tỉnh đã tích cực chỉ đạo, đổi mới phương thức hoạt động như:

- Đổi mới phương pháp chuẩn bị và tổ chức kỳ họp, trong đó đặc biệt quan tâm đến công tác soạn thảo và ban hành nghị quyết của HĐND, bảo đảm sát yêu cầu thực tiễn, có tính khả thi cao, đúng quy định của pháp luật; nhất là các nghị quyết chuyên đề phải sát thực tiễn cuộc sống, đáp ứng sự mong đợi của cử tri, do đó dự thảo nghị quyết phải đảm bảo chất lượng, tính khả thi cao, đúng trình tự, thủ tục và gởi đến Thường trực HĐND đúng thời gian luật định phục vụ cho công tác thẩm tra của các Ban và việc nghiên cứu tài liệu của đại biểu HĐND, nếu gởi chậm hơn hoặc chưa đảm bảo chất lượng, chưa đúng quy trình thì mạnh dạn không đưa vào chương trình nghị sự của kỳ họp, không đưa quá nhiều nội dung vào một kỳ họp (không quá 20 tờ trình). Trong các báo cáo thẩm tra của các Ban HĐND tỉnh đã chú trọng nâng cao chất lượng, tính phản biện, tập trung phân tích đưa ra các kiến nghị, đề xuất phương án xử lý, đồng thời bảo vệ quan điểm của mình đối với những vấn đề không phù hợp với pháp luật làm cơ sở giúp cho đại biểu HĐND xem xét, thảo luận, thông qua nghị quyết HĐND.

- Huy động và nâng cao trách nhiệm của đại biểu HĐND, Tổ đại biểu HĐND, các Ban HĐND tỉnh như: Trước kỳ họp, các Tổ đại biểu phải họp tổ để nghiên cứu tài liệu, phân công việc chuẩn bị ý kiến thảo luận và ý kiến chất vấn tại kỳ họp đạt chất lượng; trong các kỳ họp thường lệ, dành thời gian và bố trí việc thảo luận ở tổ để việc xem xét, quyết định các vấn đề thuộc nội dung kỳ họp đạt chất lượng cao hơn, đồng thời phát huy tinh thần trách nhiệm của mỗi đại biểu; mời Tổ đại biểu tham gia hoạt động giám sát của các Ban...

- Cải tiến và đổi mới cách thức điều hành kỳ họp để phát huy dân chủ và trí tuệ của đại biểu HĐND trong các kỳ họp; Chủ tọa kỳ họp phải linh hoạt, nhạy bén, biết khơi dậy không khí sinh động, dân chủ, cởi mở, phát huy trí tuệ của tập thể trong thảo luận xem xét các vấn đề, gợi ý thảo luận tập trung vào những nội dung trọng tâm.

KIM TRUNG (lược trích)