Hội hè đầu năm

Giở tờ lịch tháng giêng, ngày nào cũng thấy lễ hội, từ chùa, chợ cho đến các làng quê đồng bằng hay các bản trên núi cao. Lễ hội tấp nập, người đi cũng tấp nập và đông kín với đủ trò hỉ, nộ, ái, ố mà dư luận chú ý và khó chịu nhất là cảnh “đổi tiền lấy ước nguyện” ở một số lễ hội chùa chiền.

Những lễ hội có cảnh khó coi ấy tập trung nhiều ở các tỉnh phía Bắc. Ở Bạc Liêu, tháng giêng dù không có nhiều lễ hội nhưng mỗi lễ hội lại kéo dài nhiều ngày, cộng với những âm hưởng ngày Tết vẫn còn “vương vấn” nên suốt tháng giêng, không khí hội hè vẫn còn đậm đà lắm. Xin không bàn đến chuyện lãng phí thời gian hay tiền của cho những lễ hội bởi đó là tín ngưỡng dân gian, là niềm tin đầu năm mới nên dù có tốn kém chút ít, ảnh hưởng (có khi không chỉ là chút ít) đến công việc, đời sống thì mọi người vẫn muốn đến với các lễ hội. Chỉ xin nhìn riêng về nét văn hóa bên lề những lễ hội ấy. Sự nhếch nhác bên ngoài cổng khu Phật bà Nam Hải (phường Nhà Mát, TP. Bạc Liêu) hay những hàng quán xô bồ bên ngoài những địa điểm tổ chức lễ hội Kỳ yên, Nghinh Ông… là những điểm trừ, dù ít hay nhiều, cho những lễ hội mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian.

Dù đã diễn ra nhiều năm liền, dù đã có những động thái được xem là tích cực của chính quyền địa phương (UBND TP. Bạc Liêu đã cử hẳn một Phó Chủ tịch UBND thành phố trực tiếp điều hành, giải quyết những vấn đề lộn xộn bên ngoài khu du lịch Nhà Mát) nhưng tình trạng “không văn hóa” ở những lễ hội văn hóa xem ra vẫn khó dẹp được hoàn toàn.

Tổng kết Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, các huyện, thành phố trong tỉnh đều nhận định đã có những chuyển biến tích cực trong việc xây dựng nếp sống văn hóa trong các khu dân cư từ thành thị đến nông thôn và giữ được nét văn hóa truyền thống trong sinh hoạt lễ hội văn hóa. Đó là điều thấy rõ, nhưng điều cũng được thấy rõ hơn trên thực tế là trong khi sự xâm nhập của “văn hóa vật chất” ngày càng sâu vào “văn hóa tinh thần” thì những giải pháp ngăn ngừa từ phía có trách nhiệm lại chẳng tỏ ra hiệu quả được bao nhiêu! Mong rằng thời gian tới, những nhếch nhác xung quanh lễ hội sẽ dần giảm đi, để mùa hội hè đầu năm giữ được cái hồn văn hóa từ xa xưa.

N.L