Bước đi thúc đẩy trao đổi thương mại EU - Iran

Sáng kiến của Liên minh châu Âu (EU) về một cơ chế thương mại phi USD với Iran có nhiều khả năng sẽ được áp dụng vào cuối năm nay. Đây là bước đi cụ thể của EU nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế của quốc gia Hồi giáo, cũng như giúp các doanh nghiệp châu Âu tránh khỏi tác động từ các lệnh cấm vận của Mỹ.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU - Federica Mogherini (bên trái) và Bộ trưởng Ngoại giao Iran - Mohammad Javad Zarif. Ảnh: TASS

Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của EU mới đây cho biết, một cơ chế thuận lợi cho trao đổi thương mại phi USD với Iran nhằm bảo vệ và thúc đẩy quan hệ kinh doanh hợp pháp với nước này có thể được áp dụng vào cuối năm 2018. Cơ chế mới mang tên "Phương tiện vì mục đích đặc biệt" (SPV) là cơ chế thanh toán bù trừ, cho phép sử dụng dầu và khí đốt của Iran để đổi lấy hàng hóa của EU. Cơ chế này có thể giúp Iran đối phó lại với các lệnh trừng phạt của Mỹ mà dựa trên việc sử dụng đồng USD trong các thanh toán quốc tế.

EU kỳ vọng, SPV sẽ giúp bảo vệ các lợi ích kinh tế Iran nhận được từ thỏa thuận hạt nhân lịch sử năm 2015 giữa nước này với nhóm P5+1 (Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Nga và Đức), còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Đây cũng chính là thỏa thuận mà Mỹ đã tuyên bố “đoạn tuyệt” hồi tháng 5 vừa qua. Hiện EU vẫn tiếp tục các nỗ lực nhằm duy trì JCPOA sau khi Tổng thống Mỹ - Donald Trump quyết định rút khỏi thỏa thuận này hồi tháng 5 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt chống lại Tehran. Gần đây, Iran cũng đã lên tiếng cảnh báo có thể từ bỏ thỏa thuận hạt nhân trên nếu các cường quốc EU không thể bảo vệ được các lợi ích thương mại và tài chính cho Tehran. Nhằm bảo vệ các doanh nghiệp làm ăn với Tehran cũng như trao đổi thương mại giữa hai bên, EU đang cố gắng sớm đưa sáng kiến cơ chế SPV vào vận hành, tạo thuận lợi cho trao đổi thương mại phi USD với Iran và tránh các biện pháp trừng phạt của Mỹ.

Các chuyên gia kinh tế nhận định, SPV cũng là một phần trong kế hoạch tăng cường "chủ quyền kinh tế" của EU với tham vọng làm cho đồng EURO có sức cạnh tranh như đồng USD. Trong những năm qua, các nước thành viên EU tỏ rõ thái độ không hài lòng với sự chế ngự toàn cầu của đồng USD, điều đem đến cho nước Mỹ quyền lực ngoại giao và kinh tế vô song trên trường quốc tế.

C.Q.B (tổng hợp từ nguồn QĐNDO)