Thỏa thuận nhưng vẫn bị vô hiệu trong một số trường hợp ký kết hợp đồng lao động

Hỏi: Chị tôi xin vào làm việc tại một công ty tư nhân, có ký kết hợp đồng lao động. Tuy nhiên, hợp đồng lại quy định, thời gian thử việc 2 tháng không trả lương; trong 2 năm đầu tiên, không được có thai. Nếu vi phạm thì sẽ cho nghỉ việc.

Hiện tại, chị tôi có thai ngoài ý muốn, có trình bày với công ty nhưng không được chấp nhận. Họ đưa hợp đồng ra yêu cầu thực hiện theo hợp đồng. Xin hỏi, nếu khởi kiện, chị tôi có được bảo vệ không khi hợp đồng có thỏa thuận và chị tôi đồng ý tại thời điểm xin việc.

Nguyễn Thị Lành (huyện Vĩnh Lợi)

Trả lời: Hợp đồng lao động luôn đề cao và tôn trọng nguyên tắc tự do thỏa thuận của các bên. Nhưng không phải vì thế mà các bên có thể thỏa thuận cả những vấn đề mà pháp luật ngăn cấm hoặc việc thỏa thuận khiến cho người lao động (thường là bên yếu thế hơn) bị chèn ép sai quy định pháp luật. Do đó, Bộ luật Lao động có quy định những điều khoản, mà ngay cả khi hai bên người lao động và người sử dụng lao động tự thỏa thuận, cũng bị tuyên là vô hiệu.

Trong trường hợp mà bạn hỏi, việc giao kết hợp đồng có thỏa thuận 2 vấn đề: thứ nhất là không nhận lương thử việc; thứ hai là không để có thai trong 2 năm đầu làm việc.

Điều 26 Bộ luật Lao động 2019 quy định: “Tiền lương của người lao động trong thời gian thử việc do hai bên thỏa thuận nhưng ít nhất phải bằng 85% mức lương của công việc đó”. Do đó, ngay cả khi người sử dụng lao động thỏa thuận không trả lương cho người lao động thì thỏa thuận này cũng bị vô hiệu và sẽ được điều chỉnh dựa trên pháp luật lao động.

Đối với thỏa thuận về việc lao động nữ không được mang thai, đây cũng là một trong những thỏa thuận sẽ bị vô hiệu nếu lao động bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Khoản 3, Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định: “Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết, hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động”.

Do đó, ngay cả khi người lao động cam kết với người sử dụng lao động liên quan đến vấn đề thai sản thì hợp đồng lao động cũng không có hiệu lực.

Khi phát sinh tranh chấp, bạn đề nghị chị của bạn khởi kiện ra Tòa, và Tòa án là nơi sẽ quyết định tranh chấp lao động này và có thẩm quyền tuyên bố hợp đồng vô hiệu.

Thân ái!

Luật gia KIM PHƯỢNG